Terapie

Pierwsze opisy PANDAS (ang. Pediatric Autoimmune Neuropsychiatric Disorders Associated with Streptococcal infection – pediatryczne autoimmunologiczne zaburzenia neuropsychiatryczne związane z infekcją paciorkowcową) pojawiły się dopiero pod koniec XX wieku i poprzedzone były ponad dekadą badań klinicznych. Próbowano ustalić związek pomiędzy objawami obsesyjno-kompulsyjnymi a infekcją paciorkowcem z grupy A. »

Jeszcze w łonie matki dziecko zaczyna odbierać bodźce ze świata zewnętrznego i potrafi się komunikować. W okresie prenatalnym można wykryć liczne nieprawidłowości w rozwoju płodu czy też zaburzenia różnicowania organów (nozdrza, oczy, przegroda serca, ucho wewnętrzne). Pierwsze chwile po narodzinach bardzo mocno wpływają na przyszły rozwój mowy i komunikacji. W chwili gdy dziecko urodzi się z wrodzonym zaburzeniem i wadami genetycznymi, bardzo ważna jest opieka wielu specjalistów i terapeutów, którzy zaczną w odpowiedni sposób terapię. Zespół CHARGE charakteryzuje wiele wad wrodzonych, takich jak: rozszczep wargi i/lub podniebienia, uszkodzenia OUN, zniekształcenia twarzy, anomalie rozmiaru języka, wady oczu i inne. Defekty te stanowią podłoże dla zaburzenia komunikacji. »

Zespół Dandy’ego-Walkera jako pierwsi opisali neurochirurdzy Walter E. Dandy oraz Arthur E. Walker. Zespół wiąże się z całkowitym lub częściowym zanikiem robaka móżdżku, torbielowatym poszerzeniem komory IV oraz poszerzeniem tylnej jamy czaszki19. Nieprawidłowa budowa anatomiczna tylnego dołu czaszki może powodować zaburzenia krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego, a w konsekwencji rozwijające się wodogłowie obturacyjne, obserwowane w większości przypadków tego zespołu20. O postawieniu diagnozy decydują wyniki badań neuroobrazowych. Współczesna technika diagnostyki prenatalnej pozwala na wykrycie zaburzenia rozwoju już w życiu płodowym. Około 20. tygodnia życia płodu w badaniu USG można zdiagnozować poszerzenie układu komorowego, a później zmiany w budowie tylnej jamy czaszki21. Zespół Dandy’ego-Walkera to rzadka wada wrodzona. Występuje z częstotliwością od 1:25 000 do 1:35 000 porodów22. Według analizy częstotliwości występowania zespołu w aspekcie płci w różnych źródłach wyniki są niespójne. Niektóre badania podają, że prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu jest takie samo u mężczyzn i kobiet. Inne badania wskazują na częstsze występowanie tego zespołu u kobiet23. »

Nowotwory regionu głowy i szyi to jednostka chorobowa, która w obrębie twarzoczaszki wywołuje strukturalne, czynnościowe i/lub funkcjonalne zaburzenia. Rodzaj dysfunkcji jest uzależniony od stopnia zaawansowania choroby nowotworowej oraz wynika z poziomu skutków ubocznych leczenia przeciwnowotworowego, głównie zabiegu chirurgiczno- -rekonstrukcyjnego i radioterapii. Nadrzędnym celem artykułu jest przedstawienie zasad logopedycznego postępowania terapeutycznego w przypadku szczękościsku, będącego następstwem choroby nowotworowej w obszarze jamy ustnej. W artykule wyodrębniono dwie części: medyczną i logopedyczną. W części medycznej opracowano zagadnienia dotyczące nowotworów regionu głowy i szyi, funkcji stawu skroniowo-żuchwowego oraz przedstawiono morfologię szczękościsku, natomiast w części logopedycznej zaprezentowano studium przypadku pacjenta ze szczękościskiem po operacji nowotworu jamy ustnej. »

Z uwagi na wypadek, który miał miejsce w 2012 r., opisywany pacjent otrzymał orzeczenie o niepełnosprawności – stopień znaczny z oznaczeniem 10-N. Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej zalicza do tego punktu choroby neurologiczne: w tym udar mózgu, guzy centralnego układu nerwowego, choroby zapalne, obwodowe, choroby pozapiramidowe, choroby rdzenia kręgowego oraz uszkodzenia nerwów czaszkowych i obwodowych o różnej etiologii. »

Móżdżek jest częścią mózgowia, która odpowiada za koordynację ruchową, równowagę, napięcie mięśni, uczenie się zachowań motorycznych oraz decyduje o płynności i precyzji ruchów dowolnych. Otrzymuje informacje z narządów ruchu, skóry, narządów wzroku, słuchu, równowagi, z okolicy ruchowej kory mózgu oraz z ośrodków ruchowych rdzenia kręgowego (Bochenek, Reicher 2014, s. 211, por. Kozubski, Liberski, 2006, s. 20, 22, por. Ciszewska-Psujek 2014, s. 240, 2014/2015, s. 73). »

Pojawienie się odpowiedniej wymowy głoski [r] często bywa traktowane jako „ukoronowanie” rozwoju artykulacji – rodzice oddychają z ulgą. Zakończenie rozwoju wymowy kojarzą z uzyskaniem gotowości do edukacji szkolnej, przede wszystkim nauki czytania i pisania. Ta drżąca głoska zwraca na siebie uwagę rodziców. Zdarza się, że zbyt szybko wymagają od swoich dzieci jej poprawnej wymowy. Bywa jednak odwrotnie. Ci, którzy wiedzą, że [r] pojawia się zazwyczaj najpóźniej, mogą nie zwrócić uwagi na ważne cechy rozwoju sprawności artykulatorów dziecka, których niewłaściwy przebieg może utrudnić lub uniemożliwić osiągnięcie właściwej realizacji tego dźwięku mowy.  »

W literaturze logopedycznej niewiele jest publikacji traktujących o głoskach [p] oraz [b] 1 . Głoski te uznawane są raczej za łatwe, w dodatku rzadko zniekształcane 2 . Warto jednak mieć świadomość, że są to ważne spółgłoski,  gdyż pojawiają się jako jedne z pierwszych w mowie dziecka 3 . Są charakterystyczne dla okresu głużenia oraz  gaworzenia i mogą występować w zasobie dźwięków realizowanych przez niemowlę już od 4. miesiąca życia 4 .    »

Narracja w literaturze przedmiotu jest definiowana różnie, w zależności od tego, z jakiej perspektywy na nią  spojrzymy. Spotkamy się zatem z ujęciem narracji jako swoistego zwierciadła, które obrazuje myślenie, odbija  lub interpretuje rzeczywistość, jak również – patrząc od strony logopedycznej czy językoznawczej – jako źródła  ważnych informacji o sposobie widzenia świata przez dziecko i o jego funkcjach poznawczych, które w swojej  formie – wypowiedzi, umożliwia dokonanie diagnozy umiejętności językowych (Orłowska-Popek, 2021).  »

Niniejsza publikacja zawiera część teoretyczną dotyczącą głosek [i], [u] oraz część praktyczną, zawierającą materiały do pracy nad prawidłową artykulacją tych głosek. W części teoretycznej przedstawiono podział klasyfikacji głosek w języku polskim. Opisano cechy, charakterystykę, sposób artykulacji [i] oraz [u], a także ukazano, jakie błędy artykulacyjne mogą dotyczyć tych głosek. Przedstawiono sposób wywołania prawidłowej artykulacji [i], [u] oraz opisano możliwe przyczyny nienormatywnej realizacji tych fonemów. Druga część publikacji to karty pracy, które będą pomocne przy wywoływaniu i utrwalaniu prawidłowej artykulacji głosek [i] oraz [u] w izolacji, w sylabach, w wyrazach, w połączeniach wyrazowych, w zdaniach i w dłuższych wypowiedziach. »