Są to objawy niezależne od miejsca lokalizacji guza. Wynikają ze wzrostu ciśnienia z powodu powiększania się masy mózgu w puszce kostnej czaszki. Należą do nich przede wszystkim:

• bóle głowy – jako pierwszy objaw guza mózgu występują u około 50% chorych, natomiast w późniejszym okresie dotyczą nawet 90% chorych;
• nudności i wymioty – w wyniku silnego bólu głowy lub/i podrażnienia nerwu błędnego;
• zaburzenia świadomości, senność – mogą być pierwszym objawem u blisko 40% chorych. Mogą obejmować zaburzenia wyższych czynności psychicznych;
• zaburzenia ostrości wzroku;
• uszkodzenie nerwu odwodzącego – klinicznie widoczne w postaci tendencji do zwracania głowy w kierunku niedowładnego mięśnia (w ok. 20% przypadków objaw ten występuje obustronnie);
• zawroty głowy, poczucie niestabilności, zaburzenia równowagi, czasem sztywność karku;
• objaw Cushinga – objawia się m.in. otłuszczeniem twarzy i tułowia, zaczerwienieniem policzków, pojawieniem się rozstępów i hirsutyzmu, nadciśnieniem tętniczym, upośledzeniem tolerancji glukozy oraz osłabieniem i zanikiem mięśniowym.

Objawy związane z lokalizacją guza, czyli ogniskowe, można podzielić na:

• objawy ubytkowe – pod postacią niedowładów i zaburzeń czucia (występują one najczęściej w przebiegu guzów szybko rosnących, np. złośliwych glejaków);
• objawy podrażnieniowe – przede wszystkim pod postacią ogniskowych napadów padaczkowych.

Niestety często objawy bywają mało swoiste, a ich obraz zależy przede wszystkim od umiejscowienia nowotworu. Mogą sygnalizować chorobę nowotworową, jak i zupełnie banalne dolegliwości. W niektórych przypadkach nawet niewielki guz wywołuje ciężkie zaburzenia neurologiczne i istotną utratę sprawności. Częściej jednak objawy pojawiają się dopiero wtedy, gdy zmiana patologiczna jest już bardzo duża.

Guzy płata czołowego mogą się manifestować m.in. postępującym otępieniem, obniżeniem napędu, brakiem krytycyzmu, niekiedy agresją, zaburzeniami zachowania i stanu psychicznego, zaburzeniami koncentracji uwagi, spowolnieniem myślenia, brakiem inicjatywy, zmianą charakteru pacjenta. Uszkodzenie ośrodka Broca spowoduje objawy afazji ruchowej, a guzy okolicy przedruchowej mogą być przyczyną apraksji, zaburzeń chodu (na szerokiej podstawie), astazji, abazji. Pojawiają się patologiczne odruchy deliberacyjne.

Guzy płata ciemieniowego mogą objawiać się różnego rodzaju zaburzeniami czucia po stronie przeciwnej do uszkodzenia: czucia epikrytycznego, agrafestezją, astereognozją, zaburzeniem schematu ciała (somatopoagnozją). Guz zlokalizowany na pograniczu płata ciemieniowego i potylicznego spowoduje objawy prozopagnozji (niemożność rozpoznawania twarzy) oraz agnozji przestrzennej (mylenie stron prawa-lewa). Charakterystycznym dla uszkodzenia płata ciemieniowego jest również zespół Gerstmanna, który objawia się agrafią, akalkulią, agnozją palców i apraksją konstrukcyjną.

Guzy mózgu to, obok chorób naczyniowych (udarów) oraz urazów czaszkowo-krzyżowych, to najczęstsza przyczyna występowania afatycznych zaburzeń mowy.

Realizacja złożonych zachowań językowych jest wynikiem współdziałania różnych ośrodków tworzących dynamiczny układ funkcjonalny. Dynamiczna organizacja funkcji językowych oznacza, że dana czynność jest odmiennie regulowana na różnych etapach nabywania umiejętności. W wypadku uszkodzenia mózgu i zaburzenia mechanizmu regulującego określoną funkcję istnieje możliwość przebudowy jej mózgowej organizacji. Z tej przyczyny trudno o jednoznaczny, stały spis obserwowanych zaburzeń komunikacji przypisanych do lokalizacji zmian nowotworowych mózgu.

Światowy Dzień Guza Mózgu

8 czerwca obchodzony jest Światowy Dzień Guza Mózgu. Zainicjowany został w 2000 roku przez Niemieckie Stowarzyszenie Guza Mózgu (Deutsche Hirntumorhilfe) w celu uświadomienia ludziom na całym świecie, z czym zmagają się chorzy oraz jak można im pomóc w procesie leczenia. Dzień ten daje też możliwość okazania wsparcia i solidarności cierpiącym na guza mózgu. Oficjalnym symbolem święta jest szara wstążka.

Bibliografia:

Nagańska E. (2006), Objawy neurologiczne guzów mózgu, [w:] „Postępy Nauk Medycznych”, nr 3/2006.

Panasiuk J. (2015), Postępowanie logopedyczne w przypadku afazji, [w:] Grabias S., Panasiuk J., Woźniak T. (red.), Logopedia. Standardy postepowania logopedycznego, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Zespół Cushinga – objawy i przyczyny u dzieci i dorosłych, https://diag.pl/pacjent/artykuly/zespol-cushinga-objawy-i-przyczyny-u-dzieci-i-doroslych/ [dostęp: 2.06.2023 r.].