Teoria W tym miejscu znajdziesz artykuły merytoryczne dla logopedów autorstwa doświadczonych specjalistów. Poruszane w nich zagadnienia dotyczą logopedycznych działań profilaktycznych, diagnozy i terapii mowy, charakterystyki zaburzeń i opóźnienia rozwoju mowy (w tym artykulacji) oraz innych kwestii ważnych w pracy terapeutycznej.

Głoska [ś] należy do głosek szeregu ciszącego, do którego zaliczają się także głoski [ź], [ć], [ʒ́]. W naturalnym rozwoju mowy pojawiają się one najwcześniej spośród głosek dentalizowanych. Są wówczas substytutami głosek przedniojęzykowo-zębowych [s, z, c, ʒ] i przedniojęzykowo-dziąsłowych [š, ž, č, ǯ]1. Zgodnie z opinią większości badaczy omawiane głoski powinny pojawić się w mowie dziecka do końca trzeciego roku życia2. Głoski szeregu ciszącego [ś, ź, ć, ʒ́] oraz głoski szeregów syczącego [s, z, c, ʒ] i szumiącego [š, ž, č, ǯ] uznawane są za tak zwane trzy szeregi logopedyczne. W niniejszym artykule zostały przedstawione i przybliżone Czytelnikowi cechy charakterystyczne głoski [ś], formy wadliwej jej wymowy, a także przyczyny opóźnienia  i zaburzenia realizacji. Ponadto opisane zostały metody wywoływania głoski [ś] oraz standardy postępowania logopedycznego w przypadku terapii zaburzeń jej artykulacji. [☛ Więcej na temat terapii wymowy głosek szeregu ciszącego przeczytasz w nr 20/2020]. »

Smartfony, tablety, telewizory – to mieszkańcy prawie wszystkich domów. Wielu rodzinom towarzyszą nieustannie, budzą, pomagają w myciu zębów, przypominają o ważnych wydarzeniach, stanowią tło codziennych czynności. Wydaje się, że rzeczywistość bez wysokich technologii nie istnieje, że świat analogowy zniknął wraz z pojawieniem się smartfonów i cyfryzacją kontaktów. Wielu rodziców zastanawia się, jak uchronić dzieci przed pułapkami cyfrowego świata, jak zapewnić bezpieczeństwo i dbać o prawidłowy rozwój. W dyskusjach w sieci, wypowiedziach specjalistów, programach radiowych i telewizyjnych często powtarza się hasło: media szkodzą rozwojowi dzieci. Głosom krytycznym odpowiadają zwolennicy korzystania z wysokich technologii, podając dowody anegdotyczne: „moje dziecko nauczyło się śpiewać po angielsku”; „a moje dzięki bajkom wie,skąd się bierze deszcz”; „moje ogląda dobranockę przed snem i przesypia całe noce”. Chciałabym, żebyśmy rozumieli, na czym ten negatywny wpływ na rozwój polega, by ogólne hasła zostały poparte wiedzą na temat skutków nadużywania wysokich technologii i wczesnej ekspozycji na media. »

8- i 10-elementowe historyjki obrazkowe są materiałem edukacyjnym przeznaczonym do pracy z dziećmi zarówno w gabinecie logopedycznym, psychologicznym czy pedagogicznym, jak i do zabawy z dziećmi w warunkach domowych. W numerze 17 Strefy Logopedy zaprezentowaliśmy Państwu pierwszą część historyjek oraz metody korzystania z tej pomocy edukacyjnej, jak również opisaliśmy korzyści z jej stosowania. W aktualnym – numerze 23 naszego czasopisma prezentujemy drugą część historyjek – kolejne 20 sytuacji z życia codziennego dzieci. Zagadnienia obejmują czas spędzany w domu, na wakacjach, w przedszkolu, ale także poruszana jest inna tematyka – dotycząca ochrony środowiska czy emocji. Życzymy wspaniałej zabawy! »

Terapia miofunkcjonalna jest coraz popularniejszą formą oddziaływań logopedycznych u pacjentów z nieprawidłowym przebiegiem funkcji biologicznych, wadami anatomicznymi w budowie narządów mowy, nieprawidłowymi nawykami angażującymi mięśnie orofacjum. Diagnoza miofunkcjonalna wymaga często zaangażowania licznych specjalistów, jak logopedzi, ortodonci, fzjoterapeuci, osteopaci, lekarze czy psychologowie. Zaburzenia miofunkcjonalne dotyczyć mogą pacjentów w każdym wieku, od noworodków po osoby dorosłe i wymagają odpowiedniej diagnozy oraz terapii. »

Z badań nad rozwojem dysleksji wynika, że objawy tego zaburzenia w Polsce występują u około10% populacji. Międzynarodowe statystyki mówią o 2–15% osób z tym zaburzeniem. Ilość osób z orzeczeniem dysleksji, czyli specyficznych problemów w nabywaniu umiejętności czytania i pisania – systematycznie wzrasta. Odsetek uczniów z dysleksją rozwojową na sprawdzianie kończącym szkołę podstawową w województwie mazowieckim w latach 2010–2015, według danych Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej, wyniósł 12,7 uczniów; a w 2015 roku wzrósł do 16,71. »

Głoska [ć] obok głosek [ś], [ź], [ʒ́] należy do szeregu głosek ciszących. Ten zazwyczaj pojawia się w rozwoju artykulacji wcześnie, a jego użycie powinno zostać utrwalone do końca trzeciego roku życia1. Głoski szeregu ciszącego zdecydowanie rzadziej wymagają korekcji niż głoski szeregów szumiącego i syczącego. Na pewnym etapie rozwoju artykulacji ich frekwencja w mowie jest bardzo duża, a ich brzmienie kojarzy się dorosłym z mową małego dziecka. W niniejszej publikacji czytelnik znajdzie kompletne informacje potrzebne do diagnozy i rozpoczęcia terapii wymowy głoski [ć]. »

Jeszcze do niedawna temat dwu- i wielojęzyczności był w naszym kraju marginalny. Dziś praktycznie w każdym przedszkolu i szkole możemy spotkać uczniów cudzoziemskich oraz dzieci, które powróciły do Polski po dłuższym pobycie za granicą. Według danych udostępnionych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w roku szkolnym 2018/2019 liczba uczniów niebędących obywatelami polskimi wyniosła ponad 42 tysiące1. Z perspektywy dyrektorów szkół najważniejszą kwestą związaną z obecnością takich uczniów w szkole jest brak znajomości języka, a w konsekwencji bariery kulturowo-językowej – problemy z adaptacją2. Powyższe statystyki nie obejmują dzieci reemigrantów, które mogą wykazywać się różnym stopniem opanowania języka polskiego i podobnie jak dzieci obcojęzyczne wymagać formalnego wsparcia w kształtowaniu zarównopodstawowych umiejętności komunikacyjnych w języku polskim, jak i biegłości językowej potrzebnej w edukacji szkolnej. Należy też zauważyć, że ogromna liczba dzieci polskiego pochodzenia (z obojgiem lub jednym z rodziców Polaków) poznaje język polski poza granicami naszego kraju. Wszystkie wymienione grupy: dzieci obcojęzyczne, dzieci reemigrantów oraz dzieci polskiego pochodzenia na stałe mieszkające za granicą – są też w takim samym stopniu jak ich jednojęzyczni rówieśnicy narażone na różnego rodzaju zaburzenia rozwojowe, które mogą stanowić wskazanie do rozpoczęcia terapii logopedycznej. W takim oto kontekście logopedzi stoją przed nowym wyzwaniem: konieczności adekwatnej diagnozy i terapii dzieci dwu- i wielojęzycznycho różnym poziomie znajomości języka polskiego oraz w każdym przypadku całkowicie odmiennych okolicznościach jego nabywania. »

Osoby niepełnosprawne intelektualnie komunikują się na miarę swoich możliwości psychofizycznych. Dowiedz się, w jaki sposób niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym wpływa na rozwój komunikacji. Poznaj możliwości poznawcze, społeczne i językowe dzieci niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym. W artykule m.in.:• Jaki jest rozwój umiejętności poznawczych dziecka z niepełnosprawnością intelektualną w stopniuumiarkowanym?• Jakie są możliwości komunikacyjne osoby niepełnosprawnej intelektualnie w stopniu umiarkowanym? »

Co zrobić, gdy głoska [ž] jest deformowana? Jak powstaje i czym różni się od głosek, którymi jest najczęściej zastępowana? Dlaczego dziecko zamienia głoskę [ž] na [z], [ź] lub [š]? Jakie działania możesz podjąć? Zyskaj wiedzę na temat sposobów wywołania głoski [ž]. Przykładowe ćwiczenia i wskazówki będą inspiracją w Twojej codziennej pracy. »