Teoria W tym miejscu znajdziesz artykuły merytoryczne dla logopedów autorstwa doświadczonych specjalistów. Poruszane w nich zagadnienia dotyczą logopedycznych działań profilaktycznych, diagnozy i terapii mowy, charakterystyki zaburzeń i opóźnienia rozwoju mowy (w tym artykulacji) oraz innych kwestii ważnych w pracy terapeutycznej.

Pomiędzy przyswajaniem reguł języka a rozwojem myślenia zachodzi bardzo ścisła relacja. Z jednej strony rozwój językowy ma przemożne znaczenie dla rozwoju procesów myślenia, ułatwia m.in. wychwytywanie i generalizowanie reguł rządzących różnymi zjawiskami występującymi w świecie. Z drugiej strony, sprawność przebiegu procesów myślenia pozytywnie wpływa na nabywanie systemu językowego. Język otwiera nas na świat, sprawia, że możemy być jego aktywną częścią. Niestety niekiedy procesy opanowywania reguł językowych oraz procesy rozwoju myślenia są zaburzone – możemy mieć do czynienia z opóźnieniami lub nieprawidłowościami w rozwoju. Wówczas niezbędna jest systematycznie prowadzona stymulacja lub terapia, mająca za zadanie skierowanie rozwoju „na właściwe tory”. Odpowiedzią na wspomniane nieprawidłowości może być z całą pewnością terapia zorientowana na wspieranie pracy lewej półkuli mózgu – półkuli, która w dużej mierze odpowiada za odkrywanie relacji między elementami (także językowymi), za przetwarzanie reguł, za myślenie abstrakcyjne, jak również za skomplikowane operacje werbalne. Wśród ćwiczeń stymulujących lewą półkulę mózgu znajdują się m.in. ćwiczenia rozumowania przez analogię oraz ćwiczenia dostrzegania i werbalizowania relacji występujących między osobami, zwierzętami czy też pomiędzy różnego rodzaju przedmiotami i zjawiskami. »

W ostatnich latach obserwujemy wzrost liczby proponowanych sposobów wsparcia terapii i metod terapeutycznych. Wśród często wybieranych szkoleń jest kurs terapii ręki. To nowa moda czy potrzeba wynikająca z coraz szerzej obserwowanych trudności w zakresie rozwoju dzieci, ich sprawności i zdobywania nowych umiejętności? »

Wdech i wydech – co 3,3 sekundy w organizmie przebiega funkcja o fundamentalnym znaczeniu dla naszego zdrowia i życia. Codziennie w gabinetach logopedycznych obserwujemy skutki nieprawidłowego oddychania u osób dorosłych i dzieci. Jednak świadomość, jak możemy tę funkcję doskonalić, daje istotne możliwości terapeutyczne. Chociaż techniki oddechowe znane są od co najmniej 5 000 lat, to stosunkowo niedawno zaczynamy na nowo odkrywać ich wielką moc. W kulturach Wschodu od wieków oddech traktuje się jak energię życiową. Dziś ta intuicja znajduje swoje potwierdzenie w opracowaniach naukowych i jest wykorzystywana w różnych obszarach związanych ze zdrowiem człowieka. Jako specjaliści możemy i powinniśmy świadomie używać technik oddechowych w naszej codziennej praktyce. Należy jednak pamiętać o tym, że stosowanie oddechu do celów terapeutycznych bez należytej wiedzy, ukierunkowanej obserwacji w trakcie ćwiczeń, przy powielaniu często błędnych schematów, może wywołać niepożądane skutki »

Wakacyjny, specjalny numer czasopisma Strefa logopedy zawiera zbiór pięćdziesięciu bajek, czytanek i wierszy z ćwiczeniami sfery oralnej, których forma jest dostosowana do odbiorców w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Bajki logopedyczne to doskonałe wsparcie terapii oraz ciekawa pomoc dydaktyczna, warta wykorzystania w trakcie działań proflaktycznych, np. logopedycznych zajęć grupowych. »

Głoski [ź] i [ʒ́], tuż obok głosek [ś] oraz [ć], należą do szeregu tzw. głosek ciszących. Są jednym z trzech szeregów głosek dentalizowanych. Głoski [ź] i [ʒ́] powinny pojawić się w procesie rozwoju mowy dziecka w okresie żłobkowym do końca trzeciego roku życia1. Jedną z cech artykulacyjnych powyższych głosek jest miękkość spowodowana wzniesieniem środkowej części języka ku podniebieniu. »

Współczesna logopedia poszukuje coraz nowszych metod i technik wspomagających skuteczność terapii logopedycznej, pozwalających spojrzeć na pacjenta holistycznie. Jedną z takich metod jest joga, której pozytywne działanie na narząd ruchu człowieka sprzyja uzyskiwaniu i utrwalaniu warunków progowych dla terapii logopedycznej:• poprawie napięcia mięśniowego,• poprawie postawy ciała. »

Samogłoski to centra emisyjne mowy, arystokracja fonetyczna, jak pisze Bogumiła Toczyska1. Choć system fonologiczny języka polskiego jest systemem spółgłoskowym2, to samogłoski obejmują aż 40,3% wypowiedzi, co jest związane z koniecznością częstej ich wymowy - pełnią bowiem funkcję sylabotwórczą3. Wielu badaczy zaznacza, że literatury z zakresu logopedii traktującej o samogłoskach jest niewiele ze względu na to, że problem braku samogłosek w mowie lub ich nienormatywnej wymowy przez pacjentów jest stosunkowo rzadki. Tymczasem to samogłoski są nieodzownym budulcem struktury wyrazów - w dużej mierze odpowiadają za zrozumiałość mowy - stąd tak istotne jest poznanie przyczyn niewłaściwej ich artykulacji i jak najwcześniejsze podjęcie kroków terapeutycznych. W części teoretycznej niniejszej publikacji pochylimy się nad tematemsamogłosek ustnych. Poruszone zostaną m.in. zagadnienia dotyczące charakterystyki samogłosek polskich, przyczyn nienormatywnych realizacji fonemów samogłoskowych oraz efektywnego procesu ich korekcji. »

Mowa to umiejętność, która pojawia się i doskonali wraz z rozwojem. Dziecko rosnąc, poznaje język swojego otoczenia i stopniowo staje się jego coraz bardziej świadomym i doświadczonym użytkownikiem. Niekiedy jednak rozwój mowy przebiega z opóźnieniem lub jest zaburzony. W takich sytuacjach konieczne jest wsparcie językowego rozwoju dziecka, a wśród licznych oddziaływań terapeutycznych warto zastosować ćwiczenia stymulujące pracę lewej półkuli mózgu. Różnorodne zaburzenia w aspekcie sekwencyjnego odbioru i przetwarzania bodźców dźwiękowych mogą mieć istotny wpływ na percepcję i produkcję wypowiedzi językowych. Niniejszy artykuł traktuje o wybranych aktywnościach, których przebieg ściśle związany jest z funkcjonowaniem lewej półkuli: sekwencjonowanie, szeregowanie i kategoryzowanie. To aktywności powiązane z kształtowaniem się w umyśle linearnego przetwarzania bodźców, dostrzegania, porządkowania i stosowania reguł, tak istotnych w nabywaniu i sprawnym posługiwaniu się językiem. »

Głoska [ś] należy do głosek szeregu ciszącego, do którego zaliczają się także głoski [ź], [ć], [ʒ́]. W naturalnym rozwoju mowy pojawiają się one najwcześniej spośród głosek dentalizowanych. Są wówczas substytutami głosek przedniojęzykowo-zębowych [s, z, c, ʒ] i przedniojęzykowo-dziąsłowych [š, ž, č, ǯ]1. Zgodnie z opinią większości badaczy omawiane głoski powinny pojawić się w mowie dziecka do końca trzeciego roku życia2. Głoski szeregu ciszącego [ś, ź, ć, ʒ́] oraz głoski szeregów syczącego [s, z, c, ʒ] i szumiącego [š, ž, č, ǯ] uznawane są za tak zwane trzy szeregi logopedyczne. W niniejszym artykule zostały przedstawione i przybliżone Czytelnikowi cechy charakterystyczne głoski [ś], formy wadliwej jej wymowy, a także przyczyny opóźnienia  i zaburzenia realizacji. Ponadto opisane zostały metody wywoływania głoski [ś] oraz standardy postępowania logopedycznego w przypadku terapii zaburzeń jej artykulacji. [☛ Więcej na temat terapii wymowy głosek szeregu ciszącego przeczytasz w nr 20/2020]. »

Smartfony, tablety, telewizory – to mieszkańcy prawie wszystkich domów. Wielu rodzinom towarzyszą nieustannie, budzą, pomagają w myciu zębów, przypominają o ważnych wydarzeniach, stanowią tło codziennych czynności. Wydaje się, że rzeczywistość bez wysokich technologii nie istnieje, że świat analogowy zniknął wraz z pojawieniem się smartfonów i cyfryzacją kontaktów. Wielu rodziców zastanawia się, jak uchronić dzieci przed pułapkami cyfrowego świata, jak zapewnić bezpieczeństwo i dbać o prawidłowy rozwój. W dyskusjach w sieci, wypowiedziach specjalistów, programach radiowych i telewizyjnych często powtarza się hasło: media szkodzą rozwojowi dzieci. Głosom krytycznym odpowiadają zwolennicy korzystania z wysokich technologii, podając dowody anegdotyczne: „moje dziecko nauczyło się śpiewać po angielsku”; „a moje dzięki bajkom wie,skąd się bierze deszcz”; „moje ogląda dobranockę przed snem i przesypia całe noce”. Chciałabym, żebyśmy rozumieli, na czym ten negatywny wpływ na rozwój polega, by ogólne hasła zostały poparte wiedzą na temat skutków nadużywania wysokich technologii i wczesnej ekspozycji na media. »