Teoria W tym miejscu znajdziesz artykuły merytoryczne dla logopedów autorstwa doświadczonych specjalistów. Poruszane w nich zagadnienia dotyczą logopedycznych działań profilaktycznych, diagnozy i terapii mowy, charakterystyki zaburzeń i opóźnienia rozwoju mowy (w tym artykulacji) oraz innych kwestii ważnych w pracy terapeutycznej.

Oralność wtórna 2 rozpoczyna się w 6.–8. miesiącu życia wraz z wynikającymi ze wzrostu zmianami anatomicznymi (wydłużenie szyi, obniżenie krtani, powiększenie jamy ustnej, gardła) i neurologicznymi (coraz większa dobrowolna kontrola ruchów języka). Te zmiany anatomiczne i neurologiczne powodują, że niemowlę przestaje ssać łyżeczkę i zaczyna dobrowolnie kontrolować przyjmowanie pokarmu. W niniejszym artykule wyszczególniono etapy dojrzewania oralności, istotne z punktu widzenia karmienia, ale także wymiaru psychologicznego oraz komunikacyjno-językowego. Wiedza na ten temat jest niezbędna do zrozumienia przyczyn problemów, które mogą pojawić się w wyniku przedwczesnego porodu lub choroby genetycznej. »

U dziecka, u którego podejrzewamy pediatryczne zaburzenia karmienia (ang. pediatric feeding disorder ), trudności z jedzeniem doustnym powinny być obserwowane już w 1. roku życia i mogą trwać dłużej niż dwa tygodnie. To zaburzenie może wystąpić jako odosobniony problem lub współistnieć z chorobą organiczną lub nieprawidłowością strukturalną. Występuje u od 25% do 35% prawidłowo rozwijających się dzieci i u 75% dzieci z chorobą lub niepełnosprawnością (Katz i in. 2013). »

W kompleksowej opiece i terapii noworodków i niemowląt, zwłaszcza dzieci urodzonych przedwcześnie, z wadami rozwojowymi i uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego (OUN), rola logopedy jest kluczowa, a jego wsparcie niezbędne. Niestety logopeda wciąż bywa postrzegany jako jedynie terapeuta mowy (a czasem głównie wymowy). Wielokrotnie z ust rodziców pada stwierdzenie: „przecież moje dziecko nie mówi”, co jest oczywiście prawdą w przypadku noworodków i niemowląt. Zanim jednak dziecko zacznie mówić, komunikuje się na wiele sposobów i przyjmuje pokarmy. Dlatego poradę logopedyczną należy rozpocząć od przedstawienia matce i ojcu roli logopedy w diagnozie i terapii najmłodszych dzieci. Warto także omówić z rodzicami znaczenie i cel zaangażowania ich w postępowanie profilaktyczne lub terapeutyczne. W praktyce zawodowej spotyka się pacjentów w wieku przedszkolnym z wadami wymowy, którzy nadal rano i wieczorem piją mleko z butelki i mają problemy z przyswajaniem twardszych produktów spożywczych. W niniejszym artykule zostanie wytłumaczony wpływ oralności pierwotnej i wtórnej na rozwój dziecka. Omówione zostaną także cele wczesnej interwencji logopedycznej.   »

Według większości badaczy głoska [r] pojawia się w mowie dziecka między 4. a 6. rokiem życia 1 . Jest ostatnim lub jednym z ostatnich dźwięków mowy, które dzieci opanowują. Towarzysząca realizacji głoski [r] wibracja apeksu jest szczególnie trudna, wymaga dużej precyzji ruchu, odpowiedniej elastyczności i ogólnej wysokiej sprawności motorycznej aparatu artykulacyjnego. 1 »

Połykanie, czyli przemieszczanie się pokarmu z jamy ustnej do przełyku, jest czynnością, która towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Już w 11. – 12. tygodniu życia płodowego obserwuje się połykanie wód płodowych 1 . Przyjmuje się, że pojedyncze przełknięcie trwa około 1 sekundy 2 , a przeciętnie człowiek połyka 800 razy w ciągu dnia i kilka razy na godzinę w nocy, co daje około 1000 przełknięć na dobę 3 . Skoro sama czynność trwa tak krótko, można zatem łatwo obliczyć, że połykanie to zaledwie kilka minut pracy języka w ciągu 24 godzin. Czy rzeczywiście zatem nieprawidłowo realizowana czynność połykania może mieć tak istotne znaczenie dla rozwoju narządu żucia i artykulacji, że w ostatnich latach stała się przedmiotem szczególnej troski nie tylko logopedów, ale i ortodontów? »

W sierpniowym wydaniu Strefy Logopedy zapraszam do nauki artykulacji w zabawie! »

Czytanie ma dla człowieka niezwykłą wartość. Jest narzędziem prowadzącym do odkrywania świata zewnętrznego  oraz siebie samego. Jest swoistą zabawą, która pozwala jednostce przenosić się w inne miejsca, w odległe  czasy, daje możliwość poznania innego świata, potencjalnie obcego i niedostępnego tu i teraz. Czytanie  pozwala przeżywać to, czego bez lektury zapewne nie byłoby dane nam przeżyć. Dla dzieci odczytywanie  kolejnych stron książki to ogromny krok wykonywany w stronę ich rozwoju. Czytanie bowiem pobudza wyobraźnię  i kreatywność, wzbogaca słownictwo, poprawia pamięć, wyrabia cierpliwość, kształtuje charakter.  Bez umiejętności czytania pełen i harmonijny rozwój nigdy nie byłby możliwy, gdyż doświadczenie człowieka  ma właśnie językowy charakter 2 .  »

Rozszczep wargi i podniebienia jest jedną z najczęstszych wad rozwojowych. Rocznie rodzi się ok. osiemset dzieci z tą wadą1. Rozszczepem nazywamy wady polegające na częściowym lub całkowitym braku ciągłości anatomicznej tkanek, czyli szczelinę powstałą w wyniku braku połączenia struktur formujących podniebienie lub wargę. Rozszczep podniebienia jest wadą rozwojową, rozwijającą się na etapie życia płodowego. Według A. Mitrinowicz-Modrzejewskiej rozszczep podniebienia to zaburzenie, które wykracza poza zmiany w obrębie jamy ustnej, a zmiany te dotyczą zarówno układu oddechowego, fonacyjnego, jak i artykulacyjnego2.  »

Zespół Coffin-Siris (CSS) to rzadki zespół genetyczny (1:50000 – 1:100000 urodzeń) opisany przez G. Coffin i E. Siris w 1970 roku na podstawie obserwacji trzech pacjentów. Pacjentów z CSS zazwyczaj charakteryzują opóźnienie rozwojowe lub niepełnosprawność intelektualna, niedorozwój lub aplazja paznokci bądź paliczków piątych palców rąk i nóg, dysmorfia twarzy i cienkie, rzadkie włosy. W toku późniejszych badań opisano kolejne objawy kliniczne. CSS można zdiagnozować klinicznie, ale wskazówki diagnostyczne różnią się w zależności od stadium rozwoju. Coraz częściej diagnozę stawia się na podstawie badań genetycznych obejmujących cały genom, co prowadzi do poszerzenia fenotypu.   »

Praca z opisywaną poniżej pacjentką była na początku dla mnie dość wymagająca. Ale też wiem, że dzięki temu, że A.P pojawiła się w moim gabinecie, znacznie wzbogaciłam swój warsztat pracy jako neurologopeda i terapeuta karmienia. Kiedy rozpoczynałyśmy współpracę, jeszcze nie wiedzieliśmy o diagnozie wady genetycznej. W postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym nie zmieniłoby to zapewne nic. Diagnoza pozwala na planowanie realnych do osiągnięcia celów terapii dziewczynki. »