Podczas pierwszych dni w szkole bądź w przedszkolu wychowawca dzieci intensywnie obserwuje i dobrze poznaje całą grupę. Często już na tym etapie wie, które dziecko potrzebuje indywidualnej pomocy logopedycznej. W większości placówek na początku roku szkolnego logopedzi przeprowadzają badania przesiewowe, których celem jest wyłonienie dzieci potrzebujących terapii logopedycznej. Badania przesiewowe są zwykle krótkie i nieszczegółowe. Mają na celu jedynie wyodrębnienie dzieci potrzebujących specjalistycznego wsparcia. Na ich podstawie logopeda nie ma możliwości zbudowania pełnego obrazu dziecka. O jego funkcjonowaniu na tle grupy rówieśniczej, sposobie komunikacji z innymi dziećmi i nauczycielami oraz o środowisku rodzinnym może zatem dowiedzieć się od wychowawcy. Nauczyciel, zwłaszcza w grupie przedszkolnej, dysponuje dodatkowo informacjami o sposobie oddychania dzieci podczas snu (ma możliwość obserwowania ich w trakcie drzemki), a także podczas swobodnej zabawy. Wie również, w jaki sposób dziecko gryzie i żuje pokarmy. Takie informacje są cennym uszczegółowieniem diagnozy logopedycznej. Logopeda pracujący w placówkach oświatowych nie zawsze ma możliwość regularnego i bezpośredniego kontaktu z rodzicem dziecka. To właśnie nauczyciel może przekazać opiekunom dziecka istotne informacje o terapii, dalsze zalecenia bądź skontaktować ich z logopedą.

Wychowawca dziecka może także istotnie wpłynąć na efektywność terapii logopedycznej oraz skrócić czas jej trwania. Często na pewnym etapie terapii dzieci kontrolują sposób swojej wymowy tylko w gabinecie logopedy, a poza nim nie skupiają się na zachowaniu wyuczonych prawidłowości. Jeśli logopeda przekaże nauczycielowi wskazówki do pracy z dzieckiem, może on umiejętnie przypominać swoim podopiecznym o prawidłowej artykulacji, torze oddechowym czy innych zaleceniach, wzmacniając tym samym efekt terapeutyczny ćwiczeń. Ważne jest jednak, aby nauczyciel robił to w sposób dyskretny oraz z szacunkiem dla ucznia, nie zwracając uwagi pozostałych dzieci na jego logopedyczne trudności.

Jak wspomniano, nauczyciele nierzadko na początku roku szkolnego mają świadomość problemów z mową swoich wychowanków, zanim jeszcze logopeda przeprowadzi szczegółową diagnozę. Niezwykle ważne jest, aby dziecko otrzymało specjalistyczną pomoc, a nauczyciel nie podejmował kroków dotyczących terapii mowy ucznia na własną rękę. Logopeda powinien niezwłocznie poinformować wychowawcę o wynikach przeprowadzonych badań logopedycznych oraz udzielić wskazówek na temat zalecanych form pracy z dziećmi, które zostały objęte indywidualną terapią logopedyczną. Terapeuta, przekazując nauczycielom istotne informacje o wadzie wymowy i terapii logopedycznej ucznia, może rzucić nowe światło na problemy edukacyjne dziecka, ułatwić zrozumienie przyczyny występujących trudności w nauce czy też ukierunkować sposób udzielania wsparcie dziecku podczas zajęć lekcyjnych. Wychowawca, wyczulony przez logopedę na specyficzne potrzeby ucznia, będzie wiedział, kiedy i jak interweniować, jeśli wada wymowy zacznie utrudniać dziecku funkcjonowanie w grupie rówieśniczej.

Warto pamiętać, że do zadań logopedy w placówce edukacyjnej nie należy tylko przeprowadzanie indywidualnej terapii logopedycznej. Specjalista ten, poprzez przeprowadzanie ogólnorozwojowych zabaw i ćwiczeń grupowych (takich jak ćwiczenia oddechowe, artykulacyjne, słuchowe, logorytmiczne) może pozytywnie wpłynąć na rozwój umiejętności komunikacyjnych dzieci w całej grupie. W ramach swoich działań logopeda może prowadzić także warsztaty bądź szkolenia dla wychowawców, aby zwiększyć ich wiedzę na temat rozwoju mowy, zaburzeń komunikacyjnych oraz sposobów wspierania dzieci z trudnościami językowymi.

Jest wiele obszarów, w których logopeda i wychowawca przedszkolny lub szkolny mogą podjąć wspólne działania. Przykładowe z nich, to:

• udział logopedy w zebraniach z rodzicami uczniów – logopeda z wychowawcą mogą wspólnie informować rodziców o potrzebach dziecka, proponowanych działaniach i postępach, aby stworzyć zintegrowany system wsparcia w przedszkolu, szkole oraz w domu,
• wspólne budowanie pozytywnej relacji z dzieckiem – zarówno logopeda jak i wychowawca powinni skupiać swe wysiłki na poprawie zdolności komunikacyjnych dziecka, unikając jednak presji i skupiając się na pozytywnych wzmocnieniach,
• dostosowanie zajęć z dzieckiem do przedszkolnego/szkolnego planu dnia – logopeda może podpowiedzieć, jak dostosować środowisko edukacyjne w placówce oświatowej, aby wspierać rozwój mowy dziecka (np. organizacja cichego miejsca w sali, udział w zajęciach logopedycznych w innym czasie niż zajęcia edukacyjne). Wychowawca może wdrażać zalecenia logopedy w codziennych sytuacjach, np. w czasie zabawy, posiłków czy zajęć dydaktycznych.

Regularna wymiana informacji między logopedą a wychowawcą, planowanie wspólnych działań, angażowanie środowiska rodzinnego dziecka w terapię oraz budowanie pozytywnej relacji z dzieckiem pozwalają na stworzenie spójnego środowiska, w którym uczeń otrzymuje kompleksowe wsparcie w pokonywaniu swoich trudności komunikacyjnych.

Bibliografia:

Rotyńska J., Jak pracuje logopeda w przedszkolu?, https://www.logopestka.pl/jak-pracuje-logopeda-w-przedszkolu/ [dostęp: 15.12.2024 r.].

Kalicińska B., Logopeda w przedszkolu – regulacje prawne i organizacja pracy, https://livekid.com/pl/blog/logopeda-w-przedszkolu-regulacje-prawne-i-organizacja-pracy/ [dostęp: 15.12.2024 r.].