współpraca logopedy

Warunkiem koniecznym dla efektywnego wspierania rozwoju mowy i komunikacji u dzieci jest współpraca logopedy z wychowawcą i specjalistami oraz rodzicami. Logopeda pracujący w szkole lub przedszkolu ma możliwość kontaktowania się nauczycielami dzieci, które uczęszczają na indywidualną terapię logopedyczną. Wychowawca posiada wiele informacji, do których inni specjaliści mogą nie mieć dostępu, m.in. regularnie obserwuje zachowanie dziecka w grupie, zna jego słabsze i mocniejsze strony w przyswajaniu materiału edukacyjnego, ma regularny kontakt z rodzicami, obserwuje trudności ze spożywaniem posiłków. Logopeda pracujący z uczniem indywidualnie nie posiada tak szczegółowego obrazu sposobu funkcjonowania podopiecznego. W ramach omówienia sposobu organizacji współpracy logopedy z nauczycielem warto ująć potrzeby jednej i drugiej strony.

Z artykułu dowiesz się:

• Jakie informacje od wychowawcy o funkcjonowaniu dziecka w wieku przedszkolnym lub ucznia mogą być pomocne w pracy logopedy?
• Co logopeda może zrobić, aby wesprzeć nauczyciela w pracy z dzieckiem?
• Jakie wspólne działania logopedy i wychowawcy warto zaplanować w pracy z przedszkolakiem lub uczniem z zaburzeniami mowy?
• Jak włączyć rodziców i nauczycieli w pomoc psychologiczno-pedagogiczną dziecku korzystającemu z ćwiczeń logopedycznych? 

Terapia logopedyczna to proces, na którego końcowy sukces składa się wiele czynników. Zadowalające efekty oddziaływań logopedycznych zależą w przeważającej mierze od wiedzy i umiejętności logopedy. Niezwykle istotne są także częstotliwość spotkań, rodzaj i zakres zaburzenia pacjenta oraz zaangażowanie w terapię opiekunów dziecka. Postawy rodzica wobec terapii logopedycznej bywają różne – od biernej i wycofanej, nie wykazującej szczególnego zainteresowania, po wręcz nadmiernie zaangażowaną, a nawet wymuszającą na dziecku niemal natychmiastowe efekty. Niezależnie od tego, czy logopeda akceptuje nastawienie rodziców, czy też uważa je za trudne, nie powinien go oceniać. Często za nadgorliwością lub niechęcią do współpracy stoi strach rodzica przed popełnieniem błędu, świadomość własnych ograniczeń albo niewiedza na temat skutecznych form pomocy dziecku.

Z artykułu dowiesz się:

• Jak skutecznie uświadomić rodzicowi jego rolę w terapii logopedycznej?
• Na czym powinna polegać współpraca z rodzicami dziecka będącego w terapii logopedycznej?
• Jakie postępowanie logopedy skutecznie motywuje rodzica do pracy z dzieckiem w domu?
• Czy warto dawać dziecku prace domowe z logopedii?
• W jaki sposób można zaangażować rodzica do wsparcia terapii logopedycznej, jeśli odbywa się ona w przedszkolu?

Osteopatia, ze względu na szeroki wachlarz stosowanych narzędzi, zindywidualizowany tor oddziaływania w przypadku pacjenta i postępowanie w oparciu na subiektywną ocenę palpacyjną terapeuty, jest trudna do potwierdzenia badaniami naukowymi. Wielu osteopatów traktuje tę dziedzinie jak sztukę lub filozofię leczenia. Nie sposób mówić o współpracy logopedy z osteopatą bez wstępu filozoficznego i wyjaśnienia trzech podstawowych pojęć: dysfunkcji, allostazy, przepony.

Z artykułu dowiesz się:

• Czym zajmuje się osteopata?
• Kto i w  jaki sposób może zostać osteopatą?
• W jakich sytuacjach warto skierować pacjenta będącego w terapii logopedycznej na konsultacje do osteopaty?
• W jaki sposób w osteopatii rozumie się pojęcie „dysfunkcji”?
• Czym jest „allostaza”?
• Na czym polega teoria przepon funkcjonalnych?

Częstość występowania dysfonii (zaburzeń głosu) na świecie zależy od wielu czynników, zwłaszcza populacji, w jakiej prowadzone były badania. Dane amerykańskie szacują, że w USA w 2022 r. dysfonia dotykała jednej osoby na ok. 8–9 dorosłych (Hong i in., 2024). Badania populacji pediatrycznej wskazują natomiast, że dysfonia dotyka 6–24% dzieci w wieku szkolnym (Hron i in., 2019), a zmiany organiczne fałdów głosowych występują nawet u 17–30% z nich (Wu i in., 2023). Dokładne dane epidemiologiczne dotyczące jakości głosu dzieci w Polsce są nieznane. W przypadku pacjentów z zaburzeniami głosu konieczna jest współpraca logopedy z foniatrą, która umożliwia interdyscyplinarną i kompleksową opiekę, co jest kluczowe w procesie rehabilitacji.

Z artykułu dowiesz się:

• Czym zajmują się foniatrzy?
• Jakich narzędzi do diagnozy zaburzeń głosu używa się w logopedii?
• Którzy specjaliści zajmują się diagnozą zaburzeń głosu?
• Kiedy potrzebna jest współpraca logopedy z foniatrą?
• Z jakich metod korzysta się w logopedycznej terapii osób z zaburzeniem głosu?
• Czy ankyloglosja – wada anatomiczna w obrębie jamy ustnej – może przyczyniać się do powstania dysfonii?
• Jak jest podział ról w wielospecjalistycznej współpracy logopeda – foniatra?

Jeszcze do niedawna logopedia kojarzyła się tylko z usuwaniem seplenienia, nieprawidłowej artykulacji głoski [r] lub innych wad wymowy, a działania logopedy postrzegano jako ograniczające się do ćwiczeń w obrębie jamy ustnej. Warto pamiętać, że logopedia jest dziedziną interdyscyplinarną, która poza terapią wad wymowy zajmuje się między innymi usprawnianiem komunikacji w obszernym tego słowa znaczeniu, np. programowaniem
języka, treningiem umiejętności społecznych, wzbogacaniem słownika biernego i czynnego czy komunikacją alternatywną. Efektywność podjętej terapii logopedycznej zależy jednak od wielu czynników, a właśnie przez swą interdyscyplinarność logopedia wymaga często współpracy z innymi specjalistami. W zależności od potrzeb pacjenta ważne jest, aby jego terapia miała charakter holistyczny, czyli uwzględniała całościowo stan jego zdrowia. Czasem w procesie terapii logopedycznej niezbędna jest również pomoc fizjoterapeuty.

Z artykułu dowiesz się:

• Czym jest fizjoterapia?
• W jakich zaburzeniach szczególnie istotna jest współpraca logopedy z fizjoterapeutą?
• Jaki jest związek między zaburzonym napięciem mięśniowym w ciele a wadami wymowy?

Zarówno logopeda, jaki ortodonta zajmują się dbałością o zdrowe, prawidłowe funkcjonowanie jamy ustnej. Współpraca obu specjalistów pozwala na kompleksową diagnozę i leczenie/terapię pacjenta. Wady anatomiczne w obrębie narządu żucia mogą być przyczyną m.in. trudności w wymowie głosek, nieprawidłowego rozwoju sprawności aparatu żucia czy problemów z oddychaniem. Wspólnie ustalony plan oddziaływań pozwoli na poprawę funkcjonowania i estetyki jamy ustnej oraz skuteczną korekcję zaburzeń mowy.

Z artykułu dowiesz się:

• Jakie są najczęściej spotykane wady zgryzu?
• Jakie są cele oddziaływań logopedy i ortodonty?
• Na czym powinna polegać współpraca logopedy z ortodontą?
• Jakie korzyści przynosi pacjentowi współpraca ortodonty i logopedy?
• Co zapewni trwałość efektów leczenie nieprawidłowości w budowie anatomicznej w obrębie jamy ustnej?

Z artykułu dowiesz się:

• Jakie korzyści dla pacjenta i terapeutów przynosi terapia w zespole interdyscyplinarnym?
• W jakich sytuacjach konsultacja i współpraca logopedy z psychologiem może być konieczna?
• W terapii których zaburzeń mowy potrzebne jest wsparcie w postaci terapii psychologicznej?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) około 75% dorosłej populacji świata ma wady lub/i choroby wzroku wymagające korekcji okularowej. Rozpowszechnienie wad lub/i chorób wzroku wśród polskich dzieci w wieku 2 do 10 lat szacuje się na około 8,6%. Niestety tylko 43,5% rodziców chociaż raz przeprowadziło kontrolę wzroku swojego dziecka (Wisłocka, Stożek, Kurzak, Pojda-Wilczek 2015).

Z artykułu dowiesz się:

• Kim jest optometrysta?
• Dlaczego to optometrysta powinien dobierać okulary?
• Czym jest badanie wzroku do dali i do bliży?
• Jaką korzyść przyniesie współpraca logopedy z optometrystą?
• Co logopeda powinien wiedzieć o odczytywaniu ostrości wzroku swoich pacjentów?
• Dlaczego ważna jest współpraca logopedy podczas terapii logopedycznej ze specjalistą optometrii?

Większość logopedów w praktyce zawodowej spotka się z dylematem dotyczącym sprawności narządu wzroku pacjenta. Czasami jego zachowanie nie będzie budziło wątpliwości – terapeuta bez wahania uzna za stosowne zasugerowanie konsultacji z okulistą. Niekiedy jednak (szczególnie podczas diagnozy) obserwowane specyficzne zachowania postawią logopedę przed zagwozdką – pacjent wie, ale nie umie nazwać, czy może wie, ale nie widzi?

Z artykułu dowiesz się:

• W jakich sytuacjach logopeda może zaobserwować trudności wzrokowe swoich pacjentów podczas zajęć logopedycznych?
• O jakie zachowania dziecka warto zapytać w razie podejrzenia pogorszenia widzenia pacjenta?
• Jakie zachowania pacjenta mogą wskazywać na konieczność odbycia przez niego konsultacji okulistycznej?
• Na czym powinna polegać współpraca logopedy z okulistą?
• Czy każdy okulista jest specjalistą w leczeniu dzieci?
• Jakie schorzenia okulistyczne wymagają zachowania szczególnej ostrożności w trakcie terapii logopedycznej?

Logopedia jest nauką interdyscyplinarną, co oznacza, że korzysta z wiedzy zaczerpniętej z innych nauk, takich jak np.: językoznawstwo, psychologia, ortodoncja, audiologia, laryngologia, foniatria, neurologia, chirurgia szczękowo-twarzowa, a także integracja sensoryczna.

Z artykułu dowiesz się:

• W jaki sposób zaburzenia integracji sensorycznej mogą wpływać na kształtowanie się językowego rozwoju dziecka?
• Jakie działania terapeutyczne, m.in. mające na celu integrację zmysłów, może podejmować logopeda?
• W jakich sytuacjach warto zalecić konsultację z terapeutą SI?
• Na czym powinna polegać współpraca logopedy z terapeutą integracji sensorycznej?