Teoria W tym miejscu znajdziesz artykuły merytoryczne dla logopedów autorstwa doświadczonych specjalistów. Poruszane w nich zagadnienia dotyczą logopedycznych działań profilaktycznych, diagnozy i terapii mowy, charakterystyki zaburzeń i opóźnienia rozwoju mowy (w tym artykulacji) oraz innych kwestii ważnych w pracy terapeutycznej.

Marek Wiśniewski wymienia następujące cechy głoski [d]1: • dźwięczność – w trakcie artykulacji tej głoski fałdy głosowe zostają wprawione w drgania; • ustność – podczas realizacji tej głoski następuje zwarcie podniebienno-gardłowe, a więc zostaje zamknięta nosowa droga przepływu powietrza; • twardość – środkowa część języka nie unosi się ku podniebieniu twardemu; • zwarto-wybuchowość – powietrze, które wydostaje się z płuc, napotyka na przeszkodę w postaci zwarcia (zetknięcia się dwóch artykulatorów: przodu języka i zębów). „Napływające z płuc powietrze zatrzymuje się przed zaporą, jego ciśnienie wzrasta i w pewnym momencie osiąga wartość krytyczną2”. Następuje gwałtowne przerwanie blokady – wybuch; • przedniojęzykowo-zębowość – spółgłoska jest artykułowana przez kontakt czubka języka (apeksu) z tylną powierzchnią zębów. Cechą dystynktywną [d] jest dźwięczność. Zmiana tej cechy – na bezdźwięczność – spowoduje powstanie innego dźwięku mowy – [t]. Głoska [t] jest mocna, natomiast [d] – słaba3. Ubezdźwięcznianie [d] (najczęściej przy ubezdźwięcznianiu innych głosek dźwięcznych, szczególnie spółgłosek właściwych) to jedna ze spotykanych wad wymowy. Głoska [d] nie pojawia się w wygłosie absolutnym. Podobnie jak [t] nie występuje bezpośrednio przed [i] oraz [i̯]. Nie sąsiaduje bezpośrednio z głoskami bezdźwięcznymi. »

Oddychanie to podstawowa funkcja życiowa, która odbywa się automatycznie. Na co dzień nie zastanawiamy się, jak oddychamy, jednak sposób, w jaki wprowadzamy tlen do naszego organizmu i usuwamy dwutlenek węgla ma wpływ na nasze samopoczucie i stan zdrowia. Współczesny tryb życia często prowadzi do nieefektywnego oddychania, co może skutkować pogorszeniem stanu zdrowia, niską energią, niedotleniem organizmu. Prawidłowe oddychanie powinno być spokojne, rytmiczne i przeponowe, odbywać się torem nosowym. Dzięki tej umiejętności dbamy o dotlenienie komórek w organizmie i wspieramy funkcjonowanie układu nerwowego. Świadoma praca nad sposobem oddechu może przynieść liczne korzyści zdrowotne, między innymi podnieść jakość snu, zwiększyć odporność na stres i poprawić koncentrację przez lepsze dotlenienie organizmu. »

Elektrostymulacja to technika wykorzystująca impulsy elektryczne do wywoływania skurczów mięśni. Są one generowane przez specjalne urządzenie i przesyłane poprzez elektrody umieszczane na skórze w pobliżu stymulowanych mięśni. Elektrostymulacja działa w oparciu o ten sam mechanizm, co układ nerwowy. Kiedy wykonujmy jakąkolwiek aktywność, pobudzony do pracy mózg wysyła sygnał do włókien nerwowych. Te przekazują go do włókien mięśniowych, powodując skurcz mięśni. W elektrostymulacji za pobudzenie mięśni odpowiada nie mózg, lecz specjalne urządzenie wysyłające impulsy elektryczne.  »

Ciało człowieka jest hierarchiczne. Samo się organizuje i rozkłada obciążenia. Tkanki reagują na to, co się dzieje, i równoważą zmiany w napięciu, zużywając przy tym jak najmniej energii. Kenzo Kase »

Choć przez rodziców często nie jest brana pod uwagę w ocenie artykulacji dziecka, głoska [t] wśród logopedów bywa nazywana „królową głosek”1. Jest jedną z pierwszych, które pojawiają się w rozwoju mowy dziecka, a jej prawidłowa artykulacja ma kluczowe znaczenie dla wyraźnej i poprawnej wymowy. Na pierwszy rzut oka może wydawać się nieskomplikowana. W praktyce jej realizacja bywa zaburzona z różnych przyczyn. W artykule omówiono aspekty związane z jej wymową, najczęstsze trudności oraz sposoby terapii logopedycznej. »

Według różnych badaczy, m.in. Genowefy Demel (1987) czy Leona Kaczmarka (1988), w czwartym roku życia utrwala się wymowa spółgłosek przedniojęzykowo-zębowych, w tym głoski [s]1. Wiedza, kiedy brak danej głoski lub jej zamiana może być uznana za mogi- lub paralalię, jest niezbędna każdemu logopedzie. Elizje i określone substytucje głosek w pewnym wieku dziecka są zjawiskiem normatywnym – w przeciwieństwie do deformacji, które zawsze należy traktować jak patologię2. »

Uzależnienie od alkoholu już w XIX w. było uznawane za chorobę1. W połowie XX w. amerykański lekarz E.M. Jellinek w pracy Koncepcja alkoholizmu jako choroby jako pierwszy opisał jego etiologię i patomechanizm, wydzielił fazy choroby alkoholowej2 oraz określił typy alkoholizmu. Choroba alkoholowa była opisywana w Międzynarodowych Klasyfikacjach Chorób (ICD-8, -9, -10) i amerykańskich Klasyfikacjach Chorób Psychicznych (DSM-I, -II, -III, -IV). W najnowszej Klasyfikacji Chorób Psychicznych DSM-V „uzależnienie od alkoholu” – obok „nadużywania alkoholu” – zaliczane jest do „zaburzeń spowodowanych nadużywaniem alkoholu”, charakteryzujących się różnym stopniem nasilenia. Definiowane jest jako grupa objawów behawioralnych i somatycznych (np. alkoholowy zespół odstawienia, głód alkoholu), które występują u osób spożywających alkohol w dużych ilościach. O problemie alkoholowym świadczy pojawienie się 2 z 11 kryteriów diagnostycznych, a dokładnie 2 lub 3 w przypadku łagodnego przebiegu zaburzeń spowodowanych nadużywaniem alkoholu (alcohol use disorders – AUD), 4 lub 5 – umiarkowanego, powyżej 6 – ciężkiego. »

Sama nazwa „miofunkcjonalny” pochodzi z połączenia słów – greckiego myo, oznaczającego mięsień, oraz łacińskiego functio, czyli czynność1. Dzięki terapii miofunkcjonalnej, poprzez wyeliminowanie lub zmniejszenie zaburzeń mowy, oddychania, żucia i połykania, pacjent uzyskuje poprawę jakości życia oraz wyglądu twarzy. »

Dysfonia to zaburzenie funkcji głosotwórczej organizmu człowieka. Termin dysfonia kojarzony jest przede wszystkim z nieprawidłowościami w zakresie dźwięczności głosu (zmatowienie głosu, obecność chrypki, skrzekliwy głos). Warto jednak pamiętać, że dysfonia jest zaburzeniem wielopostaciowym – o zaburzeniach dysfonicznych możemy mówić w odniesieniu do każdej składowej akustycznej ludzkiego głosu. W dysfonii nieprawidłowości mogą dotyczyć zarówno częstotliwości drgań fałdów głosowych, jak i amplitudy, mogą się objawiać ograniczeniami czasu trwania dźwięku oraz zmianami w jego barwie. »