Spożywanie alkoholu przez kobietę będącą w ciąży ma destrukcyjny wpływ na rozwijające się w jej łonie dziecko. Może skutkować wystąpieniem u niego licznych zaburzeń rozwojowych i neurologicznych. Zaburzenia te określane są mianem Płodowego Zespołu Alkoholowego (Fetal Alcohol Syndrome – FAS).

Zespół FAS

Co oznacza skrót FAS?

Termin ten został wprowadzony w 1973 roku przez amerykańskich lekarzy: Davida Smitha i Kena Jonesa. Opracowanie definicji FAS (ang. Fetal Alcohol Syndrome) – płodowy zespół alkoholowy – pozwoliło na wyodrębnienie nowej, klinicznie rozpoznawalnej jednostki chorobowej. Światowy Dzień FAS obchodzony jest 9 września.

Jakie są konsekwencje spożywania alkoholu przez kobietę ciężarną?

Uszkodzenia płodu spowodowane spożywaniem alkoholu przez kobietę w ciąży dotyczą zarówno sfery fizycznej, jak i psychicznej oraz umysłowej. Do kryteriów diagnostycznych, które pozwalają na stwierdzenie występowania FAS u dzieci zaliczyć można m. in.: deficyt wzrostu, niską wagę urodzeniową oraz mikrocefalię, czyli zmniejszony obwód głowy dziecka (przed i po urodzeniu); cechy dysmorficzne twarzoczaszki (najbardziej widoczne od 2. do 10. roku życia) – krótkie szpary powiekowe, niewykształcona rynienka podnoskowa, wąska górna warga, krótki i zadarty nos, spłaszczona część środkowa twarzy, może pojawić się zmarszczka w kąciku oka (fałda nakątna), szeroka nasada nosa, zniekształcenie płatka usznego, małożuchwie; uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, które przejawia się upośledzeniem funkcji poznawczych, intelektualnych i społecznych oraz potwierdzone odpowiednim wywiadem spożywanie alkoholu przez matkę w okresie trwania ciąży.

Jakie są typowe cechy dziecka z zespołem FAS?

Do skutków zespołu FAS zaliczyć można impulsywność, nadpobudliwość, opóźnienia w sferze umysłowej, deficyty pamięci, zaburzenia koncentracji uwagi, trudności z myśleniem abstrakcyjnym czy przyczynowo-skutkowym. Odrębne są skutki pojawiające się pod wpływem środowiska. Obejmują one niewłaściwe zachowania w szkole, problemy ze zdrowiem psychicznym czy uzależnienia.

Spożywanie alkoholu przez kobietę w ciąży ma negatywne znaczenie zarówno w okresie płodowym, jak również w późniejszym okresie życia dziecka, a następnie młodego człowieka. Najlepszą pomocą jest wczesna interwencja i właściwa diagnoza. Zapobiec występowaniu zespołu FAS można tylko w jeden sposób – należy zrezygnować ze spożywania alkoholu w okresie ciąży.

Na podstawie:

Krakowiak M. (2015), Postępowanie logopedyczne w przypadku dzieci z zespołem poalkoholowym (FAS), [w:] Grabias S., Panasiuk J., Woźniak T. (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Autor: Paulina Grzebalska