Nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania (art. 64 ust. 1 Karty Nauczyciela).

Jeżeli nauczyciel został zatrudniony w trakcie roku, a okres jego zatrudnienia obejmuje wakacje – ma prawo w tym czasie korzystać z urlopu. To samo dotyczy nauczyciela zatrudnionego na część etatu. W szkołach feryjnych urlop nie jest przeliczany w proporcji do wymiaru zatrudnienia.

Ferie letnie rozpoczynają się w dniu następującym po dniu zakończenia rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych i kończą się 31 sierpnia. Ferie zimowe zaś trwają dwa tygodnie (§3 ust. 1 pkt 2 i pkt 4 rozporządzenia MEN z 11 sierpnia 2017 r.).

Liczba dni urlopu, z których nauczyciele mogą skorzystać w czasie wakacji, jest uzależniona od  tego, kiedy zakończą się zajęcia w danym roku szkolnym. To determinuje czas trwania ferii letnich, a w konsekwencji wymiar bieżącego urlopu.

Nauczyciel  może być zobowiązany przez dyrektora do wykonywania w czasie  ferii następujących czynności (art. 64 ust. 2 Karty Nauczyciela):

• przeprowadzania egzaminów;

• prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego;

• opracowywania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie.

Powyższe czynności nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż 7 dni.

Zobowiązanie nauczyciela do wykonania powyższych czynności nie uprawni go do urlopu uzupełniającego.

Karta Nauczyciela gwarantuje jednak minimalny okres urlopu w szkole feryjnej tj. 8 tygodni. Do przeliczenia urlopu na dni/tygodnie dochodzi jednak wyłącznie w dwóch sytuacjach tj. gdy:

1. nauczyciel nie wykorzysta urlopu w czasie ferii szkolnych z powodu:
a) niezdolności do pracy wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną,
b) urlopu macierzyńskiego,
c) uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
d) urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
e) urlopu ojcowskiego,
f)  urlopu rodzicielskiego,
g) urlopu dla poratowania zdrowia,
h) odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego
- co uprawnia go do urlopu uzupełniającego (art. 66 ust. 1 Karty Nauczyciela).

2. nauczyciel nie wykorzystał urlopu, do którego nabył prawo z powodu:
a)  rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy;
b) powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego 
- co uprawnia go do ekwiwalentu za urlop (art. 66 ust. 2 Karty Nauczyciela).

Nauczyciel zakończył urlop dla poratowania zdrowia 30 czerwca. Za poprzedni rok ma prawo do 6 tygodni urlopu uzupełniającego (2 tygodnie urlopu wykorzystał w czasie ferii zimowych). Urlopu uzupełniającego można udzielić dopiero od 1 września, ponieważ od 1 lipca do 31 sierpnia nauczyciel korzysta z bieżącego urlopu wypoczynkowego.

Nie można udzielać nauczycielom szkół feryjnych urlopu wypoczynkowego w ograniczonym wymiarze tj. 14 dni w czasie ferii zimowych i 42 dni w czasie ferii letnich. Takie działanie nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach. Art. 64 ust. 1 Karty Nauczyciela wyraźnie stanowi, że „nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania”.

Ograniczanie wymiaru urlopu pracownik może zgłosić do PIP. Do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy m.in. nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy m.in. dotyczących urlopów. Inspekcja ma prawo kierować wystąpienia i wydawać polecenia w sprawie usunięcia naruszeń, a także wyciągać konsekwencje w stosunku do osób winnych (art. 10 ust. 1 pkt 1 i art. 11 pkt 8 ustawy o PIP).

Dyrektor szkoły, jako kierownik zakładu pracy, ma obowiązek prawidłowego udzielania urlopów wypoczynkowych. Jeżeli bezpodstawnie obniża wymiar urlopu nauczycielom, może liczyć się  z karą grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł (art. 282 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy).

Podstawa prawna:

• Ustawa z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2024., poz. 986) – art. 64, art. 66.
• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2025 r., poz. 277) – art. 282 § 1 pkt 2.
• Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2024 r. , poz.1712) – art. 10 ust. 1 pkt 1, art. 11 pkt 8.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz.U. z 2023 r., poz. 1211) - § 2, § 3.