Etymologia nazwy terapia miofunkcjonalna wywodzi się z połączenia greckiego my oznaczającego mięsień oraz łacińskiego functio rozumianego jako czynność. Jak podaje M. Rządzka, mioterapia jest jedną z form oddziaływania terapeutycznego (…) Traktowana jest jako usprawnianie mięśni mimicznych, mające na celu przeciwdziałanie zaburzeniom układu oralnego (działania profilaktyczne) lub usuwanie tych zaburzeń [1]. 

Słownik terminów medycznych za terapię miofunkcjonalną uważa terapię wad zgryzu i innych zaburzeń zębowych i artykulacyjnych wykorzystującą ćwiczenia mięśni języka i warg, najczęściej mającą na celu zmianę nieprawidłowych ruchów języka podczas połykania [2]. Historia terapii miofunkcjonalnej sięga początków XX wieku. Artykuł z 1918 roku A.P. Rogersa, amerykańskiego ortodonty i wykładowcy akademickiego, traktował o istotności ćwiczeń w rozwoju mięśni twarzy w celu poprawy ich funkcjonowania [3]. Sam termin „terapia miofunkcjonalna” datuje się na rok 1934, a za jego twórcę uważa B.E. Lishera [4]. 

Na początku zaburzenia miofunkcjonalne stanowiły obszar zainteresowania ortodontów, a ich terapia miała wspierać leczenie wad zgryzu z wykorzystaniem ćwiczeń narządów artykulacyjnych. Ćwiczenia miofunkcjonalne języka wprowadzone zostały w latach ’60 XX wieku przez amerykańskich i angielskich logopedów jako sposób usuwania nieprawidłowego, tłoczącego ruchu języka podczas połykania [5]. Wtedy również powstała hipoteza Melvina Mossa, upatrująca źródła rozwoju kości w przebiegu i wymaganiach mięśniowych związanych z realizacją funkcji, w tym również funkcji pokarmowych, oddechowych czy artykulacyjnych. Zagadnienie podjął następnie dr John Mew, od którego nazwiska powstał angielski termin mewing, oznaczający alternatywną do klasycznej ortodoncji interwencję terapeutyczną w zakresie uzyskania właściwej pozycji spoczynkowej języka i przebiegu połykania [6]. Na gruncie polskiej logopedii zagadnienie zaburzeń miofunkcjonalnych i ich terapii podejmuje wielu badaczy i praktyków, jak choćby dr n. med. Krystyna Grzesiewska [7], prof. Danuta Pluta-Wojciechowska [8], dr n. o zdr. Mira Rządzka [9] czy dr Marzena Machoś [10].

Celami terapii miofunkcjonalnej są:

• uzyskanie prawidłowej pozycji warg, tzn. szczelnego, symetrycznego zwarcia warg, obejmującego zrównoważoną pracę zarówno dolnej, jak i górnej wargi;
• uzyskanie prawidłowej pozycji spoczynkowej języka, tzn. języka w przednich dwóch trzecich swojej długości wklejonego w podniebienie twarde pomiędzy zębami górnego łuku zębowego;
• wypracowanie prawidłowego połykania, bez tłoczenia językiem na zęby lub pomiędzy nie, w wysokiej pozycji;
• poprawę w zakresie przebiegu czynności żucia (symetryczne, obustronne, efektywne, z zamkniętą szparą warg) i pobierania płynów;
• usunięcie parafunkcji w obrębie narządu żucia;
• rozwinięcie harmonijnej pracy mięśni orofacjum;
• wypracowanie oddychania torem nosowym podczas snu i w spoczynku [11].

Fragment pochodzi z numeru 22/2021 „Strefy Logopedy” pt. „Terapia miofunkcjonalana – od teorii do praktyki” autorstwa Aleksandry Rosińskiej.

Przypisy:

[1] Rządzka M. (2019), Odruchy oralne u noworodków i niemowląt. Diagnoza i stymulacja, Wydawnictwo Impuls, Kraków.

[2] Medical Dictonary, https://medicaldictionary.thefreedictionary.com/myofunctional+therapy [dostęp: 6.10.2020 r.].

[3] Rogers A.P., Exercises for the development of the muscles of the face, with a view to increasing their functional activity, [w:] „Dental Cosmos” LX 1918, nr 59(857), s.76.

[4] Cottingham L.L. (1976), Myofunctional therapy. Orthodontics – tongue thrusting – speech therapy, [w:] „American Journal of Orthodontics”, nr 69.

[5] Zhang F., Wang L., Ruan W. (2016), Tongue myofunctional exercises improve tongue posturę of children with class III malocclusion, [w:] „Internatiolan Journal of Clinical and Experimental Medicine”, nr 9 (2).

[6] Lee U.K., Graves L.L., Friedlander A.H. (2019), Mewing: Social Media’s Alternative to Orthognathic Surgery?, [w:] „Journal of Oral and  Maxillofacial Surgery”, nr 77.

[7] Grzesiewska K. (1998), Metody leczenia szczękowoortopedycznego. Ćwiczenia mięśniowe (mioterapia), [w:] B. Rocławski (red.), Opieka logopedyczna od poczęcia, Wydawnictwo Glottispol, Gdańsk.

[8] Pluta-Wojciechowska D. (2017), Dyslalia obwodowa, Wydawnictwo ErgoSum, Bytom.

[9] Rządzka M. (2019), Odruchy oralne u noworodków i niemowląt. Diagnoza i stymulacja, Wydawnictwo Impuls, Kraków.

[10] Machoś M. (2020), Krótkie wędzidełko języka u noworodków i niemowląt. Diagnoza i terapia, Wydawnictwo GooGoo, Zabrze.

[11] Moeller J. (2010), Orofacial Myofunctional Therapy – The Critical Missing Element to Complete Patients Care, [w:] „Dentaltown Magazine”.