zajęcia logopedyczne

Samogłoski to centra emisyjne mowy, arystokracja fonetyczna, jak pisze Bogumiła Toczyska1. Choć system fonologiczny języka polskiego jest systemem spółgłoskowym2, to samogłoski obejmują aż 40,3% wypowiedzi, co jest związane z koniecznością częstej ich wymowy - pełnią bowiem funkcję sylabotwórczą3. Wielu badaczy zaznacza, że literatury z zakresu logopedii traktującej o samogłoskach jest niewiele ze względu na to, że problem braku samogłosek w mowie lub ich nienormatywnej wymowy przez pacjentów jest stosunkowo rzadki. Tymczasem to samogłoski są nieodzownym budulcem struktury wyrazów - w dużej mierze odpowiadają za zrozumiałość mowy - stąd tak istotne jest poznanie przyczyn niewłaściwej ich artykulacji i jak najwcześniejsze podjęcie kroków terapeutycznych. W części teoretycznej niniejszej publikacji pochylimy się nad tematem
samogłosek ustnych. Poruszone zostaną m.in. zagadnienia dotyczące charakterystyki samogłosek polskich, przyczyn nienormatywnych realizacji fonemów samogłoskowych oraz efektywnego procesu ich korekcji.

Głoska [ś] należy do głosek szeregu ciszącego, do którego zaliczają się także głoski [ź], [ć], [ʒ́]. W naturalnym rozwoju mowy pojawiają się one najwcześniej spośród głosek dentalizowanych. Są wówczas substytutami głosek przedniojęzykowo-zębowych [s, z, c, ʒ] i przedniojęzykowo-dziąsłowych [š, ž, č, ǯ]1. Zgodnie z opinią większości badaczy omawiane głoski powinny pojawić się w mowie dziecka do końca trzeciego roku życia2. Głoski szeregu ciszącego [ś, ź, ć, ʒ́] oraz głoski szeregów syczącego [s, z, c, ʒ] i szumiącego [š, ž, č, ǯ] uznawane są za tak zwane trzy szeregi logopedyczne. W niniejszym artykule zostały przedstawione i przybliżone Czytelnikowi cechy charakterystyczne głoski [ś], formy wadliwej jej wymowy, a także przyczyny opóźnienia  i zaburzenia realizacji. Ponadto opisane zostały metody wywoływania głoski [ś] oraz standardy postępowania logopedycznego w przypadku terapii zaburzeń jej artykulacji. [☛ Więcej na temat terapii wymowy głosek szeregu ciszącego przeczytasz w nr 20/2020].