Aktualny
Słowniczek pojęć logopedycznych – dyslalia
Dyslalia to zaburzenie mowy polegające na nieprawidłowej realizacji fonemów. W języku profesjonalnym logopedzi stosują pojęcia, które określają rodzaj wady wymowy ze względy na sposób wymawiania dźwięku lub na to, jaki jest to dźwięk mowy.
Słowniczek pojęć logopedycznych – dyslalia
Rodzaj wady wymowy:
- Mogilalia – opuszczanie w wypowiedzi określonej głoski np. mogigammacyzm to opuszczanie w mowie głoski [g]: „gęś” -> „ęś”,
- Paralalia – zastępowanie głoski inną np. parakappacyzm to zastępowanie w mowie głoski [k]: „kotek” -> „totet”,
- Dyslalia właściwa – deformowanie głoski np. seplenienie właściwe to wadliwa (np. międzyzębowa) wymowa m.in. głoski [s],
Głoska wadliwie realizowana:
- Betacyzm – nieprawidłowa artykulacja głosek [p] i/ lub [b],
- Gammacyzm – nieprawidłowa artykulacja głoski [g],
- Jotacyzm – rzadko występujący rodzaj dyslalii polegający na nieprawidłowej artykulacji głoski [i̯],
- Kappacyzm/ kekanie – nieprawidłowa artykulacja głoski [k],
- Lambdacyzm – nieprawidłowa artykulacja głoski [l],
- Łełanie - rzadko występujący rodzaj dyslalii polegający na nieprawidłowej artykulacji głoski [u̯],
- Rotacyzm/ reranie – nieprawidłowa artykulacja głoski [r],
- Rynolalia/ nosowanie – zaburzenie artykulacji oraz zaburzenia barwy głosu w następstwie wadliwego rezonansu nosowego (mówienie z nieprawidłowym poszumem nosowym). Nosowanie zamknięte (brak lub nieprawidłowy rezonans nosowy w trakcie wymowy głosek nosowych), nosowanie otwarte (rezonans nosowy przy wymowie głosek ustnych) lub nosowanie mieszane,
- Sygmatyzm/ seplenienie – nieprawidłowa artykulacja głosek dentalizowanych [s, z, c, ʒ, š, ž, č, ǯ, ś, ź ć, ʒ́],
Inne wybrane pojęcia związane z dyslalią:
- Aparat artykulacyjny/ nasada – zespół narządów mowy odpowiedzialnych za artykulację. Składa się z jamy ustnej, jamy nosowej i jamy gardłowej.
- Artykulacja – czynności obwodowych narządów mowy wchodzących w skład aparatu artykulacyjnego wykonywane pod wpływem mózgu w celu wymawiania głosek,
- Bełkot – inaczej dyslalia całkowita, rodzaj dyslalii polegający na wadliwej artykulacji samogłosek i spółgłosek kilku sfer artykulacyjnych,
- Cechy dystynktywne głoski – cechy artykulacyjne funkcjonalnie ważne, służące do rozróżniania wyrazów. Są one istotne w procesie porozumiewania się. Zmiana którejś z nich na inną cechę narusza tożsamość znaku np. jeśli w wyrazie „bal” użyjemy głoski pozbawionej dźwięczności, to powstanie nowy wyraz „pal”.
- Fonacja – wydawanie głosu przez człowieka w następstwie drgań więzadeł głosowych pod wpływem wydychanego powietrza,
- Fonem – zespół cech dystynktywnych głoski. Ten sam fonem może być różnie realizowany, może mieć różne warianty,
Na podstawie: Skorek E. M. (2009), Z logopedią na ty. Podręczny słownik logopedyczny, wyd. Impuls, Kraków.