SLI/ DLD– specyficzne zaburzenia językowe
Specyficzne zaburzenie językowe (Specific Language Impairment, SLI), a właściwie - zaburzenia rozwoju językowego (Developmental Language Disorders, DLD) to samoistne zaburzenie charakteryzujące się ilościowym i jakościowym upośledzeniem zdolności językowych, odnoszącym się do produkcji i/lub rozumienia języka, którego skutkiem mogą być poważne problemy w rozwoju i funkcjonowaniu dzieci.
SLI/ DLD– specyficzne zaburzenia językowe
Terminologia i miejsce w ICD-11
W 2017 roku międzynarodowe konsorcjum CATALISE podjęło temat braku porozumienia odnośnie do istniejącej terminologii i kryteriów związanych z SLI. Aby porzucić powodujące trudności w interpretacji zjawiska określenie „specyficzne”, przyjęto termin Developmental Language Disorder. Zmiana ta została uwzględniona w klasyfikacji chorób ICD-11, w której DLD znajdziemy w ramach kodu 6A01, czyli w grupie zaburzeń neurorozwojowych (Neurodevelopmental disorders) - rozwojowe zaburzenia mowy lub języka (Developmental speech or language disorders).
Obraz zaburzenia rozwoju językowego
DLD to opóźnienie w przyswajaniu języka ukazujące się już w okresie prelingwalnym (będące od urodzenia) bez wyraźnej, dającej się wskazać przyczyny. Zaburzenie nie jest bowiem ściśle związane z trudnościami realizacyjnymi (sprawnością narządów mowy), ale z procesami kodowania i dekodowania wypowiedzi w mózgu. Jak pisze Kamińska (2021) „wydaje się, że można mówić o fonetyce dzieci z SLI, której najbardziej wydatną cechą jest płynność błędów fonologicznych, a więc zmienność, niestabilność artykulacyjna głosek, zniekształcanie brzmienia całych wyrazów, późny start mowy, długo utrzymujące się formacje dziecięce, węzły fonetyczne, substytuty uniwersalne, niezwykłe błędy fonetyczne”. Jako jedną z prawdopodobnych przyczyn problemów fonetyczno-fonologicznych u dzieci z zaburzeniami rozwoju językowego wskazuje się zaburzenia przetwarzania słuchowego (APD/CAPD). Przyjmuje się, że DLD ma podłoże genetyczne i dotyka nawet 7% populacji ogólnej. Dotyczy częściej chłopców niż dziewczynek.
Trudności diagnostyczne w przypadku DLD
Deficyty związane z DLD pojawiają się przy braku ogólnego opóźnienia poznawczego. Nie są więc konsekwencją rozwoju w zaburzeniach ze spektrum autyzmu (ASD/ASC), niepełnosprawności intelektualnej, mutyzmu, wad słuchu lub uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego. Diagnoza kliniczna wymaga dodatkowej oceny niewerbalnego IQ, ponadto kluczem jest rzetelne przeprowadzenie oceny poziomu kompetencji językowej i komunikacyjnej specjalnym narzędziem, np. standaryzowanym Testem Rozwoju Językowego - TRJ (Smoczyńska, Haman, Maryniak i in., 2015).
- Cygan H., Bryłka M. (2021), Specyficzne zaburzenie językowe – psychologiczna diagnoza sześciorga dzieci w wieku szkolnym, [w:] Nowa Audiofonologia, 10(2), s. 35-44.
- Kamińska S. (2021), Odkształcenia cech artykulacyjnych głosek w mowie dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym (SLI), [w:] Oblicza komunikacji. Spotkania interdyscyplinarne, t. 13, s. 81-95.
- Krawczyk P., Święcicki Ł. (2020), ICD-11 vs. ICD-10 – przegląd aktualizacji i nowości wprowadzonych w najnowszej wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób WHO, [w:] Psychiatria Polska, 54(1), s. 10.
- Smoczyńska M. (2020), Test rozwoju językowego (TRJ) jako psychometryczne narzędzie diagnozy zaburzeń rozwoju językowego u dzieci polskojęzycznych, [w:] Lubelski Rocznik Pedagogiczny, t. XXXIX (2), s. 133-154.
- https://www.findacode.com/icd-11/block-862918022.html [dostęp: 02.06.2022]