Gotowość szkolna była i nadal jest przedmiotem badań psychologów i pedagogów, stąd możemy trafić na wiele jej definicji. Pojęcie to oznacza poziom opanowania umiejętności i rozwojowej dojrzałości, które są niezbędne do podjęcia nauki w pierwszej klasie szkoły podstawowej[1]. Innymi słowy, dojrzałość szkolna to moment osiągnięcia przez dziecko takiego stopnia rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, który umożliwia mu udział w życiu szkolnym i opanowanie treści programowych klasy pierwszej[2]. Do obszarów, które obejmuje ocena, należą rozwój fizyczny, społeczny, poznawczy, emocjonalny oraz rozwój mowy. Osiągnięcie gotowości szkolnej jest procesem długotrwałym, po którego zakończeniu dziecko uzyska szereg umiejętności, umożliwiających mu nie tylko rozpoczęcie nauki czytania i pisania, ale również wytrwanie w skupieniu w czasie lekcji, samodzielną pracę nad powierzonym zadaniem, wchodzenie w relacje rówieśnicze czy pamiętanie o spakowaniu swoich książek do plecaka. Aby oszacować stopień gotowości do podjęcia nauki w szkole, każde dziecko uczęszczające do zerówki zostaje poddane ocenie w tym zakresie.

W pierwszej kolejności jest to zadowalający stan zdrowia, nieuszkodzony wzrok i słuch, a także sprawność artykulacyjna. Ocenie podlega także umiejętność samoobsługi (zarówno w zakresie podstawowych czynności higienicznych, jak i tych związanych ze spożywaniem posiłku oraz ubieraniem się). W tej grupie będą również umiejętności związane z motoryką dużą (zgrabne, precyzyjne ruchy ciała, znajomość orientacji kierunkowo-przestrzennej) oraz motoryką małą (sprawne ruchy rąk, ustalona lateralizacja, znajomość stron prawa – lewa).

O dojrzałości do rozpoczęcia nauki szkolnej w obrębie sfery intelektualnej świadczą: właściwy rozwój funkcji spostrzegania, myślenia, uwagi, pamięci oraz mowy. W szczególności ocenie w tym aspekcie podlegają takie umiejętności jak analiza i synteza wzrokowa, kompetencje słuchowe, rozumienie poleceń, rozwój mowy i świadomość językowa oraz słuch fonemowy, a także wiedza o świecie i umiejętności matematyczne.

To również niezwykle ważny aspekt gotowości szkolnej, gdyż dziecko kończące przedszkole powinno wyrażać chęć i umiejętności nawiązywania kontaktów z rówieśnikami i nauczycielem oraz mieć zdolność adaptowania się do nowego środowiska. Powinno także umieć rozpoznawać uczucia innych i własne, znać i przestrzegać podstawowych zasad życia społecznego, wyrażać obowiązkowość, wytrwałość i sumienność w zleconych mu zadaniach. Większa dojrzałość emocjonalna i wiedza o świecie pozwolą byłemu przedszkolakowi mierzyć się z napotykanymi w szkole trudnościami i podejmować próby ich pokonywania.

Na podstawie:

Baranowska S. (2022), Logopedia. Jak zadbać o prawidłowy rozwój mowy dziecka, wyd. Dragon, Bielsko-Biała, s. 107–115.

Jarosz E. (2007), Wybrane obszary diagnozowania pedagogicznego, Wydawnictwo UŚ, Katowice, s. 68–77.

Okoń W. (2001), Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Żak, Warszawa, s. 76.

[1] Baranowska S. (2022), Logopedia. Jak zadbać o prawidłowy rozwój mowy dziecka, wyd. Dragon, Bielsko-Biała, s. 107.

[2] Okoń W. (2001), Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Żak, Warszawa, s. 76.