Temat numeru

EMOCJE DZIECKA A ROZWÓJ MOWY I KOMUNIKACJI – PRZEWODNIK DLA LOGOPEDÓW.

Gotowość dziecka do komunikacji zależy nie tylko od jego rozwoju językowego, ale także od stanu emocjonalnego i poczucia bezpieczeństwa. To emocje otwierają lub zamykają drogę do kontaktu – wpływają na uwagę, motywację i zdolność współpracy w terapii. Artykuł pokazuje, jak emocje wpływają na rozwój mowy i komunikacji oraz jakie mechanizmy neurobiologiczne i psychologiczne stoją za tym procesem. Omawia też rolę dorosłego w koregulacji, znaczenie nazywania emocji i wyniki badań potwierdzające ścisły związek języka z rozumieniem emocji. Perspektywa ta ma pomóc logopedom lepiej rozumieć dzieci i skuteczniej wspierać ich rozwój komunikacyjny. 

Artykuły

Wprowadzenie do części praktycznej

Część praktyczna numeru została podzielona na pięć grup materiałów. Każda z nich odpowiada określonemu celowi terapeutycznemu i stanowi rozwinięcie zagadnień omówionych w części teoretycznej. Karty pracy mogą być stosowane zarówno podczas zajęć logopedycznych, jak i w pracy domowej dziecka z rodzicem.

Konkurs dla logopedów

Rozwiąż wykreślankę. Znajdź i skreśl podane wyrazy (w pionie, poziomie, na skos w górę i w dół). Ułóż hasło (czytając od góry wersami w prawo) z liter zapisanych w nieskreślonych kratkach i wyślij je (wraz ze swoim imieniem i nazwiskiem) e-mailem na adres: [email protected] do końca bieżącego miesiąca. Wygraj atrakcyjne nagrody.

Karta obserwacji „Co mówi dorosły?”

Narzędzie do zastosowania podczas diagnozy, terapii logopedycznej i codziennych sytuacji w szkole lub przedszkolu.

Porady dla logopedy

Poznaj porady dla logopedów.

Język wsparcia w domu

Cel: Wzmacnianie rozwoju językowego i emocjonalnego dziecka poprzez stosowanie przez dorosłych prostych, wspierających komunikatów. Ćwiczenie rozumienia i naśladowania wzorców językowych, które sprzyjają budowaniu bezpiecznej komunikacji.

Rola dorosłego w koregulacji

Cel: Rozwijanie u dziecka umiejętności samoregulacji poprzez doświadczanie koregulacji z dorosłym,ćwiczenie rozpoznawania reakcji emocjonalnych w relacji oraz kształtowanie poczucia bezpieczeństwa sprzyjającego komunikacji.

Emocja – uczucie – nastrój

Cel: Wspieranie dziecka w rozumieniu i różnicowaniu pojęć: emocja, uczucie i nastrój poprzez ćwiczenia językowe oraz sytuacyjne. Rozwijanie umiejętności werbalnego opisywania stanów emocjonalnych i ich wpływu na komunikację.

Logorytmiczne emocje: „Most emocji”

Cel: Integracja trzech kanałów ekspresji (ruch, głos, narracja), ćwiczenie przechodzenia z jednej emocji w drugą (regulacja), rozwijanie wyobraźni i świadomości o zmianach emocji, budowanie poczucia, że wszystkie emocje są potrzebne i można je oswoić.

Logorytmiczne emocje: „Taniec emocji”

Cel: Łączenie ekspresji emocjonalnej z ruchem całego ciała, ćwiczenie koordynacji słuchowo–ruchowej, rozwijanie świadomości o wpływie emocji na sposób poruszania się, wspieranie ekspresji niewerbalnej i odblokowywanie napięć w ciele.

Logorytmiczne emocje: „Teatr głosów”

Cel: Rozwijanie prozodii (intonacji, akcentu, tempa) w mowie, ćwiczenie ekspresji emocjonalnej poprzez krótkie zdania, wzbogacanie słownictwa emocjonalnego, uświadamianie, że to samo słowo może brzmieć inaczej w zależności od emocji.

Logorytmiczne emocje: „Marsz emocji”

Cel: Integracja emocji z rytmem i ruchem, ćwiczenie słuchowo – ruchowe, rozwijanie rozumienia i ekspresji emocji poprzez ciało, budowanie świadomości o różnym tempie i dynamice emocji, kształcenie umiejętności różnicowania tempa (szybko – wolno) w powiązaniu z przeżywaniem emocji.

Moja tajemnicza wizyta – moje emocje

Cel: Rozwijanie samoświadomości emocjonalnej dziecka poprzez analizę własnych doświadczeń, naukę nazywania emocji w oparciu o osobiste sytuacje oraz ćwiczenie umiejętności werbalnego opowiadania o swoich przeżyciach.

Moja tajemnicza wizyta

Cel: Rozwijanie umiejętności rozpoznawania emocji złożonych na podstawie kontekstu sytuacyjnego oraz dopasowywania ich właściwej nazwy, ćwiczenie rozumienia zależności między sytuacją a przeżyciem emocjonalnym, a także poszerzanie słownictwa związanego z emocjami.

Bajka terapeutyczna „Tajemnicza wizyta”

Cel: Wsparcie dziecka w procesie rozpoznawania i akceptowania emocji złożonych – zarówno pozytywnych, jak i trudnych – poprzez rozwijanie umiejętności ich nazywania i wyrażania (werbalnie i niewerbalnie), a także kształ

Bajka terapeutyczna „Domek emocji”

Cel: Rozumienie i nazywanie emocji poprzez narrację, uświadomienie dziecku, że wszystkie emocje są potrzebne i każda z nich ma swoje miejsce, pokazanie roli dorosłego jako koregulatora i przewodnika w świecie emocji, ćwiczenie rozumienia tekstu, odpowiadania na pytania i rozwijanie słownictwa emocjonalnego.

Zwroty, które mi pomagają

Cel: Rozpoznanie i utrwalenie zwrotów wspierających dziecko w emocjach.

Skala emocji – Moja emocjonalna pogoda

Cel: Ułatwienie dziecku rozpoznawania, różnicowania i nazywania własnych emocji poprzez zastosowanie prostej metafory pogody, a także rozwijanie słownictwa emocjonalnego i umiejętności werbalnego oraz niewerbalnego wyrażania stanów emocjonalnych.

Moja strategia – co pomaga mi się uspokoić?

Cel: Rozwijanie samoświadomości emocjonalnej dziecka, wprowadzanie prostych strategii samoregulacji, budowanie zasobu komunikatów „co mogę zrobić, gdy czuję emocje”.

Emocje i sytuacje – opowiedz historię

Cel: Rozwijanie słownictwa emocjonalnego (w tym emocji złożonych: wstyd, zachwyt, zazdrość, wdzięczność, rozczarowanie, duma), ćwiczenie rozumienia sytuacji społecznych i ich konsekwencji, rozwijanie narracji: „co się wydarzyło – co ktoś poczuł – co mogło być dalej”, wspieranie empatii i umiejętności przyjmowania perspektywy drugiej osoby.

Bajka terapeutyczna „Królik, który zgubił głos”

Cel: Doskonalenie rozumienia tekstu słuchanego, umiejętności odpowiadania na pytania, rozwijanie słownictwa emocjonalnego i narracji, budowanie umiejętności rozmowy o emocjach poprzez bajkę terapeutyczną.

Gdy jestem zły – dokończ historię

Cel: Rozwijanie słownictwa emocjonalnego i narracji związanej z emocjami.

Koło pytań o emocje

Cel: Rozwijanie umiejętności rozpoznawania i nazywania emocji, rozwijanie słownictwa i umiejętności opowiadania o swoich przeżyciach.

Dźwięki emocji (dzieci 3.–4. r.ż.)

Cel: Doskonalenie umiejętności rozpoznawania i nazywania emocji oraz wyrażania ich poprzez dźwięk, mimikę i gest, ćwiczenie naśladowania wzorców głosowych i ruchowych, rozwijanie koordynacji słuchowo–ruchowej oraz budowanie świadomości emocjonalnej u dzieci w wieku 3–4 lata.

Mapa emocji w moim ciele

Cel: Rozwijanie świadomości emocjonalnej dziecka, nauka rozpoznawania i lokalizowania emocji w ciele, wsparcie w wyrażaniu emocji w formie niewerbalnej (kolory, rysunek).

Kolorowe buźki emocji (dzieci 3.–4. r.ż.)

Cel: Rozpoznawanie i nazywanie podstawowych emocji, ćwiczenie ekspresji emocji poprzez kolorowanie, naśladowanie mimiki i modulację głosu, rozwijanie świadomości emocjonalnej w zabawie oraz poszerzanie słownictwa związanego z emocjami.

Emocje w rozwoju – obserwuj i notuj

Cel: Rozpoznanie poziomu rozwoju emocjonalnego dziecka (1–7 lat) na podstawie zachowań i reakcji – narzędzie obserwacyjne do łączenia rozwoju emocji z gotowością komunikacyjną.

Aktualnie przeglądasz

Listopad 2025 - Nr 80
APA80 okladka.300dpl_Strona_1
Czytaj onlineCzytaj spis treściwydanie papierowe