Warto zastanowić się nad poziomem natężenia hałasu, który towarzyszy nam podczas codziennych czynności i jego negatywnym wpływem na zdrowie i życie. Skutków przebywania w hałasie nie zauważa się od razu. Konsekwencją długotrwałej ekspozycji na wysokie natężenie dźwięku są rozległe problemy zdrowotne i zaburzenia funkcjonowania organizmu.

Zagrożenie hałasem rośnie wraz z rozwojem cywilizacyjnym i działalnością człowieka. Tracimy cenną ciszę, a to właśnie w ciszy mózg ludzki pracuje najefektywniej. Na negatywne konsekwencje przebywania w głośnym otoczeniu narażeni są szczególnie ludzie, pracujący w górnictwie, przemyśle budowlanym, stoczniowym, motoryzacyjnym, w zakładach przemysłowych i przetwórczych, w centrach handlowych i miejscach rozrywki oraz w placówkach oświatowych.

Hałas to drgania akustyczne o wysokiej intensywności, odczuwane jako nieprzyjemne i stresujące. Jest nie tylko drażniący, ale może powodować fizyczny ból, a także uszkodzenie słuchu. Hałas można zdefiniować jako uciążliwy dźwięk, chociaż odczuwanie dźwięków jako dokuczliwe jest sprawą indywidualną. Przyjmuje się, że dźwięk o natężeniu powyżej 65-70 decybeli utrudnia pracę, naukę, koncentrację, wypoczynek, a także sen. Może stać się przyczyną uszkodzenia słuchu, bólu głowy, bezsenności, zaburzeń pracy serca, oddychania, a nawet trawienia. Przebywanie w hałasie powoduje, że jesteśmy zestresowani, nerwowi i przewrażliwieni.

W Unii Europejskiej hałas uznawany jest za drugi, po zanieczyszczeniu powietrza, najważniejszy czynnik, stanowiący zagrożenie dla zdrowia ludzi.

Wśród działań mających na celę ochronę słuchu można wymienić m.in.:

- stosowanie stoperów i słuchawek ochronnych w miejscu pracy o podwyższonym poziomie hałasu, 

- słuchanie TV i radia na możliwie najcichszym poziomie, unikanie słuchania muzyki przez słuchawki,

- unikanie przebywania w miejscach, gdzie natężenie hałasu jest wysokie np. galerie handlowe, koncerty,

- nabranie nawyku utrzymywania głośności mówienia na komfortowym poziomie. Warto pamiętać, że rozmówcy odruchowo dostosowują poziom głośności swojej mowy do innych uczestników konwersacji,

- organizowanie w planie dnia czasu na odpoczynek w ciszy w celu zrównoważenia negatywnych skutków przebywania w hałasie.

Warto uczyć dzieci dbałości o higienę słuchu. Poprzez zabawy słuchowe dziecko może nauczyć się cenić możliwości, jakie daje zdrowy słuch. Uświadomienie konsekwencji przebywania w hałasie pomoże dziecku zrozumieć przyczynę odczuwanego niekiedy dyskomfortu. Wprowadzenie do planu dnia korzystnych nawyków (takich jak odpoczynek i nauka w ciszy, ograniczenie słuchania przez słuchawki czy unikanie częstego i długiego przebywania w miejscach głośnych) zaprocentuje w przyszłości umiejętnością skutecznego zadbania o słuch fizyczny i dobre samopoczucie.

W placówkach oświatowych, szczególnie dużych szkołach, praktykuje się tworzenie tzw. strefy ciszy – miejsca, w którym uczniowie mogą odpocząć od hałasu.

Dzieci przeciążone hałasem w szkole, na ulicy i w domu mogą być płaczliwe, nerwowe, rozdrażnione, a nawet agresywne. Hałas odczytywany jest przez mózg człowieka jako sygnał, informujący o niebezpieczeństwie. W odpowiedzi na wysokie natężenie dźwięku aktywowana zostaje praca ciała migdałowatego (tryb walki lub ucieczki). Gdy hałas jest nam wcześniej nieznany, zwiększa się produkcja adrenaliny, a nagły i niespodziewany dźwięk o natężeniu ponad 120 dB powoduje wyrzut kortyzolu. Gdy ekspozycja na hałas jest długotrwała i regularnie się powtarza, układ limbiczny staje się nadwrażliwy. Obniża się zdolność koncentracji i zwiększa liczba reakcji impulsywnych, a nawet agresywnych. Nadmiar hałasu i bodźców słuchowych wpływa negatywnie na funkcjonowanie kory przedczołowej mózgu, która odpowiada m.in. za rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji czy hamowanie niewłaściwych zachowań.                                         

Na podstawie:

gios.gov.pl/pl/aktualnosci/839-miedzynarodowy-dzien-swiadomosci-zagrozenia-halasem-2 (dostęp 27.03.2023)

Konsekwencje długotrwałego hałasu youtube.com/watch?v=g_UBKYVUya0 (dostęp 27.03.2023)

wfosigw.lodz.pl/aktualnosci/611-miedzynarodowy-dzien-swiadomosci-zagrozenia-halasem (dostęp 27.03.2023)

laboratoria.net/pl/artykul/Ha%C5%82as%20i%20jego%20wp%C5%82yw%20na%20%C5%BCycie%20cz%C5%82owieka;26785.html