Choć zaburzenia depresyjne mają zróżnicowany obraz kliniczny zależny od wielu czynników, zgodnie z wytycznymi zawartymi w ICD-10 epizod depresyjny musi spełniać poniższe kryteria:

1)      obniżenie nastroju,

2)      utratę zainteresowań i anhedonię - utratę zdolności do cieszenia się z rzeczy, które do tej pory sprawiały radość,

3)      zmniejszenie energii, co przekłada się na wzmożoną męczliwość i osłabioną aktywność.

Do opisanych kryteriów należy dodać te, które nie zostały zawarte w klasyfikacji, czyli objawy dodatkowe o różnym nasileniu, w tym m.in.:

• osłabienie koncentracji uwagi,
• zaniżona samoocena i brak wiary w siebie,
• poczucie winy i małej wartości,
• niestabilność nastroju, nadwrażliwość, irytacja, skłonność do impulsywności (zaburzenia depresyjne często wiążą się z lękiem, złością),
• brak napędu i adekwatności, czyli dostosowania emocji do sytuacji,
• pesymistyczna ocena swojej przeszłości, teraźniejszości oraz przyszłości,
• zaburzenia snu,
• osłabione lub (rzadziej) wzmożone łaknienie,
• myśli i tendencje samobójcze,
• niekiedy urojenia depresyjne, które mogą być podstawą samobójstwa.

Osoby będące w epizodzie depresyjnym najczęściej rzadko komunikują swoje potrzeby i niechętnie rozmawiają o problemie. Możemy spotkać się m.in. z postawą izolowania się od społeczeństwa czy z trudnym do uchwycenia obrazem depresji atypowej - maskowanej (ukrytej, w przypadku której większość objawów to objawy z ciała, np. ból, zawroty głowy). Należy pamiętać, że dolegliwości bólowe w obrębie stawu skroniowo-żuchowowego, wynikające z utrzymującego się zwiększonego napięcia w mięśniach unoszących żuchwę, bardzo często dotyczą właśnie grupy osób dotkniętych zaburzeniami depresyjnymi i lękowymi.

Warto wiedzieć, że możemy spotkać się z symptomami depresji, które są związane ze zmianami w zachowaniach językowych, a których osoba chora może nie być  świadoma. Wyróżnia się charakterystyczne dla tej grupy zjawiska obecne w mowie, w tym:

• pojawia się więcej odniesień do swoich przeżyć i opinii, problemów, a co za tym idzie częściej (w porównaniu do osób bez zaburzeń depresyjnych) używany jest zaimek osobowy „ja”,
• częstsze jest stosowanie przymiotników o nacechowaniu negatywnym w budowanej narracji,
• występują częściej słowa opisujące myślenie absolutystyczne, czyli tendencję do umieszczania wszystkich przeżyć w dwóch kategoriach opozycyjnych - charakterystyczna wysoka lub całkowita pewność osądów (np. cenny - bezwartościowy, gdzie osoba z depresją w stosunku do siebie odnosi się w sposób negatywny),
• co ciekawe, u osób, które wyraźnie deklarują myśli samobójcze, odnotowuje się mniej przymiotników nacechowanych negatywnie w mowie, aniżeli np. w przypadku osób chorych z przewagą zaburzeń depresyjnych i stanów lękowych bez myśli samobójczych,
• ponadto częste są słowa wulgarne wzmacniające przekaz - przekleństwa (szczególnie u chorych z myślami samobójczymi).

Na podstawie:

Al-Mosaiwi M., Johnstone T. (2018), In an absolute state: elevated use of absolutist words is a marker specific to anxiety, depression, and suicidal ideation, [w:] „Clinical Psychological Science”, Vol. 6(4), s. 529-542.

Kazimierska I. (2021), Cztery oblicza depresji w gabinecie lekarza POZ, [w:] „Kurier Medyczny”, nr 3, s. 21-22.

Owczarek J. (2018), Powiązanie napięcia mięśni żwaczy z objawami parafunkcji zwarciowej,

stanem psychoemocjonalnym i siłą nagryzu, rozprawa doktorska [dostęp: 10.02.2023]

http://www.wum.edu.pl/node/15514 [dostęp: 08.02.2023]

https://psycholog-ms.pl/ukryta-depresja-podstepny-wrog-oznaki-przyczyny-leczenie/ [dostęp: 10.02.2023]