Terapia dziecka z zespołem Downa to doświadczenie, z którym spotyka się wielu logopedów, bowiem każdego roku rozpoznanie tej nieprawidłowości chromosomalnej dotyczy 1 na 750 noworodków. W przypadku osób z trisomią 21 niezwykle ważna jest systematyczna terapia logopedyczna już od pierwszych dni życia - im wcześniej zacznie się pracę nad ogólnym rozwojem dziecka (w tym mowy i komunikacji), tym lepszych rezultatów możemy oczekiwać. Najbardziej intensywnym, a zarazem efektywnym rozwojem językowym osób z zespołem Downa, cechuje się okres do około 15.-16. r.ż. (czyli do okresu dojrzewania biologicznego).

Światowy Dzień Zespołu Downa - terapia dziecka

Współpraca logopedy z rodziną dziecka z trisomią 21

Dzieci z trisomią 21 już w pierwszych miesiącach życia wykazują najczęściej potencjał do naśladownictwa oraz wyjątkową aktywność, chęć nawiązywania kontaktu z otoczeniem. Od początku bardzo ważną rolę w ich rozwoju pełnią najbliżsi, szczególnie rodzice. Rodzina - przy wsparciu merytorycznym specjalistów oraz wedle ich instruktażu - ma za zadanie, bazując na mocnych stronach i uzdolnieniach dziecka, wyzwalać jego potrzebę poznawania świata oraz motywować do podejmowania aktów ekspresji własnych odczuć i komentowania rzeczywistości w sposób dostępny dziecku (zarówno niewerbalny, jak i werbalny).

Problemy logopedyczne osób z zespołem Downa

Problemy, z jakimi spotykają się logopedzi w pracy z dzieckiem z zespołem Downa, dotyczą procesu nadawania mowy, a także jej odbioru, czyli rozumienia. Charakterystyczne m.in. są trudności związane z:

dysfunkcjami układów biorących udział w mówieniu, to znaczy: oddechowego - oddychanie torem ustnym, zaburzony rytm oddychania; fonacyjnego, np. chrypka, dysfonia; artykulacyjnego - rzekoma makroglosja - masywny i mało aktywny język (szczególnie w przypadku zespołu Downa typu tarczycowego), wysoko wysklepione, wąskie i krótkie podniebienie twarde i wady zgryzu (także będące konsekwencją złożonych zaburzeń funkcji prymarnych, nieprawidłowego sposobu połykania). Nieprawidłowa budowa aparatu artykulacyjnego oraz hipotonia w obrębie m.in. twarzoczaszki (nieprawidłowa dystrybucja napięcia mięśniowego i związane z nią trudności w kontroli ciała oraz z utrzymaniem prawidłowej postawy) sprzyjają powstawaniu zaburzeń wymowy o w postaci międzyzębowości, ślinienia, problemów z jedzeniem i piciem;

nadwrażliwością dotykową, szczególnie w okolicy dłoni i twarzy;
niepełnosprawnością intelektualną o różnym stopniu (oligofazja) i zaburzonym rozwojem funkcji poznawczych;
częstymi dysfunkcjami narządu słuchu (niedosłuch).

Na podstawie:

Minczakiewicz E., Błeszyński J. (2019), Niepełnosprawność intelektualna jako zaburzenie współwystępujące, [w:] Błeszyński J., Kaczorowska-Bray K. (red.), Diagnoza i terapia logopedyczna osób z niepełnosprawnością intelektualną, seria „Logopedia XXI wieku”, Harmonia Universalis, Gdańsk, s. 65-84.

Odowska-Szlachcic B., Górka-Pik N. (2020), Strategie sensoryczne w jedzeniu i mówieniu, Harmonia Universalis, Gdańsk, s. 244-245.

Autor: Renata Bronisz

Autor: Renata Bronisz

Ukończyła dwustopniowe studia na kierunku „Logopedia z audiologią” na UMCS w Lublinie zdobywając tytuł magistra, a także studia podyplomowe na kierunku „Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną – oligofrenopedagogika” na UNS w Łodzi. Doświadczenie zawodowe w dużej mierze zdobywała w pracy z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Ukończyła liczne szkolenia i kursy doskonalące, w tym kurs bazowy terapii behawioralnej, PECS, szkolenia z systemu Makaton (trzeci poziom), Metody Krakowskiej, kinezjotapingu logopedycznego.