logopeda

Głoska [c] należy do grupy tzw. głosek szeregu syczącego. W szerszej perspektywie jest jedną z głosek tzw. trzech szeregów logopedycznych (ciszący, syczący, szumiący 1 ). Zalicza się do głosek dentalizowanych, a precyzyjniej – (za)zębowych. Zdaniem większości badaczy ontogenezy mowy dziecka [c] powinna pojawić się w repertuarze dźwięków mowy do czwartych urodzin, utrwalić zaś do końca trwania wyróżnionego przez Leona Kaczmarka okresu swoistej mowy dziecięcej 2 , czyli do ukończenia siedmiu lat 3 .

Oralność wtórna 2 rozpoczyna się w 6.–8. miesiącu życia wraz z wynikającymi ze wzrostu zmianami anatomicznymi (wydłużenie szyi, obniżenie krtani, powiększenie jamy ustnej, gardła) i neurologicznymi (coraz większa dobrowolna kontrola ruchów języka). Te zmiany anatomiczne i neurologiczne powodują, że niemowlę przestaje ssać łyżeczkę i zaczyna dobrowolnie kontrolować przyjmowanie pokarmu. W niniejszym artykule wyszczególniono etapy dojrzewania oralności, istotne z punktu widzenia karmienia, ale także wymiaru psychologicznego oraz komunikacyjno-językowego. Wiedza na ten temat jest niezbędna do zrozumienia przyczyn problemów, które mogą pojawić się w wyniku przedwczesnego porodu lub choroby genetycznej.

W kompleksowej opiece i terapii noworodków i niemowląt, zwłaszcza dzieci urodzonych przedwcześnie, z wadami rozwojowymi i uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego (OUN), rola logopedy jest kluczowa, a jego wsparcie niezbędne. Niestety logopeda wciąż bywa postrzegany jako jedynie terapeuta mowy (a czasem głównie wymowy). Wielokrotnie z ust rodziców pada stwierdzenie: „przecież moje dziecko nie mówi”, co jest oczywiście prawdą w przypadku noworodków i niemowląt. Zanim jednak dziecko zacznie mówić, komunikuje się na wiele sposobów i przyjmuje pokarmy. Dlatego poradę logopedyczną należy rozpocząć od przedstawienia matce i ojcu roli logopedy w diagnozie i terapii najmłodszych dzieci. Warto także omówić z rodzicami znaczenie i cel zaangażowania ich w postępowanie profilaktyczne lub terapeutyczne. W praktyce zawodowej spotyka się pacjentów w wieku przedszkolnym z wadami wymowy, którzy nadal rano i wieczorem piją mleko z butelki i mają problemy z przyswajaniem twardszych produktów spożywczych. W niniejszym artykule zostanie wytłumaczony wpływ oralności pierwotnej i wtórnej na rozwój dziecka. Omówione zostaną także cele wczesnej interwencji logopedycznej.