Ogólnopolski Dzień Dentysty 5 marca – o znaczeniu stanu uzębienia dla efektów terapii logopedycznej
Dn. 5 marca obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Dentysty. W ostatnich latach wiedza z zakresu stomatologii znacznie wzrosła. Stomatolodzy dysponują nowoczesnym sprzętem, bezpiecznymi formami znieczulenia, znają techniki, które pozwalają na skuteczne leczenie. Warto, by logopedzi w trakcie kontroli budowy i sprawności jamy ustnej dzieci, zwracali uwagę na stan uzębienia.
Ogólnopolski Dzień Dentysty 5 marca – o znaczeniu stanu uzębienia dla efektów terapii logopedycznej
Zęby – kiedy się pojawiają?
Niemowlę zazwyczaj rodzi się bezzębne. Zwykle między 6. a 8. miesiącem życia wyrzynają się parami pierwsze siekacze: kolejno dolne pierwsze zęby, zaraz potem (ok. 8.-12. m.ż.) górne. Następnie pojawiają się kolejne siekacze, czyli dolne „dwójki” (10.-16. m.ż.), górne „dwójki” (9.-13. m.ż.), przedtrzonowe – dolne (14.-18. m.ż.) i górne „czwórki” (13.-19. m.ż.), kły – dolne (17.-23. m.ż.) i górne „trójki” (16.-22. m.ż.), a jako ostatnie przedtrzonowe dolne (23.-31. m.ż.) i górne „piątki” (25.-33. m.ż.). Przed 3. rokiem życia dziecko ma 20 zębów mlecznych.
Wymiana zębów mlecznych na stałe
Od 6. roku życia obserwuje się intensywny rozrost szczęki. Wówczas między siekaczami zaznaczają się szpary. Zęby stałe są znacznie większe niż mleczne. Pojawiają się pierwsze stałe zęby trzonowe,
i wypadają siekacze przyśrodkowe („jedynki”). Później następuje stopniowa wymiana kolejnych zębów, a między 11. a 13. rokiem życia pojawiają się drugie trzonowce – „siódemki”. Ostatnie trzecie trzonowce, tzw. zęby mądrości, czyli „ósemki", mogą nie pojawić się lub wyrosnąć dopiero między 17. a 22. rokiem życia lub później.
Brak uzębienia a rozwój mowy
Mowa rozwija się równolegle z pojawianiem się zębów oraz ich wymianą. Jeżeli rozwój artykulacji jest prawidłowy, to wymiana zębów następuje już po pojawieniu się wszystkich dźwięków mowy i nie ma wpływu na jakość ich realizacji. Tymczasowo, w okresie wymiany uzębienia na stałe, brzmienie głosek wargowo-zębowych ([f, v]), zwarto-szczelinowych ([c, ʒ, č, ǯ, ć, ʒ́]) i szczelinowych ([s, z, š, ž, ś, ź]) może być zdeformowane ze względu na chwilową zmianę warunków anatomicznych – w odniesieniu do głosek tzw. trzech szeregów logopedycznych mówimy wtedy o seplenieniu funkcjonalnym. Jednakże jeśli dziecko ma wadę wymowy np. seplenienie międzyzębowe, to brak zębów może dodatkowo pogłębić tę deformację, gdyż utrudnia prawidłową realizację dźwięków mowy. W trakcie terapii logopedycznej dziecka podczas wymiany zębów warto skupić się na innych głoskach niż wymienione, gdyż braki w uzębieniu utrudniają ich właściwe wybrzmiewanie. Język ma tendencję wsuwania się w przerwy po zębach
i głoski mogą być realizowane w nieprawidłowym miejscu. Można usłyszeć szum/świst, ponieważ powietrze ucieka wolną przestrzenią.
Dzieci a wizyta u dentysty
Dorosłym niekiedy wydaje się, że o zęby mleczne nie trzeba dbać. Nic bardziej mylnego! „Mleczaki” są w mniejszym stopniu zmineralizowane niż zęby stałe, więc podatniejsze na próchnicę. Chore mleczne zęby mogą zarażać wyrzynające się zęby stałe. Przedwczesna utrata zęba mlecznego może prowadzić do zburzenia rozwoju artykulacji.
Warto wybrać się z dzieckiem na przegląd zębów jak najwcześniej – zaleca się wizytę już po pojawieniu się pierwszego zęba. Później wizyty profilaktyczne powinny odbywać się przynajmniej dwa razy do roku. Dentysta oceni stan uzębienia, zwalczy próchnicę oraz poinstruuje, jak prawidłowo dbać o higienę jamy ustnej.