Mózgowe porażenie dziecięce definiowane jest najczęściej jako zespół przewlekłych i niepostępujących zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego – przede wszystkim ośrodkowego neuronu ruchowego. Syndrom ten nie zalicza się do jednostek chorobowych. Jest stanem – zaburzeniem niejednolitym klinicznie i etiologicznie, a jego cechy uwzględniają upośledzenie funkcji motorycznych, zmiany patologiczne w mózgowiu oraz powstawanie deficytów w okresie intensywnego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego.

Mózgowe porażenie dziecięce

Etiologia mózgowego porażenia dziecięcego

Etiologia mózgowego porażenia dziecięcego ma charakter wieloczynnikowy. Wiąże się ściśle z występowaniem niedotlenienia i niedokrwienia mózgu rozwijającego się płodu. Czynnikami zagrażającymi mogą być: choroby matki (narządowe, zakażenia bakteryjne, wirusowe, pasożytnicze, stosowanie używek, leków, zatrucia), patologie przebiegu ciąży i porodu, czynniki związane z okresem noworodkowym (wcześniactwo, wewnątrzmaciczne zahamowanie rozwoju płodu, niska masa urodzeniowa, zespół zaburzeń oddychania, wylewy śródczaszkowe).

Objawy mózgowego porażenia dziecięcego

Objawami mózgowego porażenia dziecięcego są najczęściej uszkodzenia aparatu ruchowego, zaburzenia napięcia mięśniowego, opóźnienia rozwoju psychoruchowego, porażenia i niedowłady, zaburzenia zborności ruchów, zaburzenia posturalne czy zakłócenia równowagi. Dodatkowo mogą występować fizyczne objawy, takie jak epilepsja (wynikająca z ciężkich uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego), zaburzenia czynności ssania, połykania oraz żucia, zakłócenia funkcji wzrokowych, zaburzenia percepcji słuchowej.

Postacie MPDz

Mózgowe porażenie dziecięce może powstawać na skutek uszkodzeń różnych partii układu nerwowego. Miejsce uszkodzenia ma wpływ na objawy obwodowe, czyli fizyczne symptomy. W związku z tym można wyróżnić następujące postacie mózgowego porażenia dziecięcego:

piramidową (spastyczną) – powstaje na skutek uszkodzenia ośrodków i dróg mózgowych kierujących czynnościami ruchowymi;
pozapiramidową, podkorową (atetotyczną) – uszkodzeniu ulega torebka wewnętrzna i jąder podstawnych;
móżdżkową (ataktyczną) – dochodzi do uszkodzeń w obrębie móżdżku.

Mózgowe porażenie dziecięce jest pierwszą przyczyną niepełnosprawności ruchowej wśród dzieci w Polsce i drugą (po niepełnosprawności intelektualnej) przyczyną trwałych zaburzeń neurorozwojowych wśród dzieci. Obecnie występowanie mózgowego porażenia dziecięcego wiąże się z dokładną i wysokowystandaryzowaną opieką medyczną nad matką i dzieckiem. Skutkuje to niższą umieralnością dzieci obciążonych ryzykiem wystąpienia powikłań mózgowych.

Zaburzenie mowy występujące u osób z MPDz to dyzartria. Ze względu na to, że przyczyna zaburzenia występuje w okresie płodowym i okołoporodowym, to sposób postępowania logopedycznego jest inny niż w przypadku postępowania z pacjentem z dyzartrią nabytą po okresie rozwoju mowy.

Na podstawie:

Michalik M. (2015), Postępowanie logopedyczne w przypadku zespołu mózgowego porażenia dziecięcego, [w:] Grabias S., Panasiuk J., Woźniak T. (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Autor: Paulina Grzebalska