mowa dzieci

Rozwój mowy dziecka uwarunkowany jest wieloczynnikowo. Tak naprawdę rozpoczyna się już w okresie prenatalnym, kiedy to kształtują się narządy mowy i zmysłów, a także dojrzewa układ nerwowy. Podstawowy podział zakłada ważność czynników endo- i egzogennych. Do pierwszej z wymienionych grup zaliczamy: czynnik genetyczny, prawidłowy rozwój narządów zmysłów, szczególnie słuchu i wzroku, prawidłowy rozwój psychoruchowy i poznawczy. Do egzogennych zaliczamy przede wszystkim czynniki środowiskowe, mając na myśli prawidłową opiekę i pielęgnację dziecka w okresie noworodkowo – niemowlęcym oraz prawidłowe wzorce środowiska w zakresie mowy i komunikacji. Rozwój mowy to zatem proces, w którym biorą udział czynniki biologiczne i społeczne.

Pojęcie mowa dziecka może dotyczyć okresu, w którym dziecko przyswaja stopniowo sposoby komunikowania się z otoczeniem, ale bywa też określeniem opisującym pewne charakterystyczne sposoby i formy porozumiewania się dynamicznie zmieniające się w zależności od wieku. Podając za J. Porayskim-Pomstą, pod tym pojęciem w ramach tej publikacji będę rozumiała całokształt zjawisk związanych z porozumiewaniem się dziecka.

Dwuletnie dziecko mówi – jest to wiedza dostępna i coraz bardziej powszechna wśród rodziców maluchów oraz terapeutów. Co należy jednak zrobić, gdy nie mówi? Jakie mogą być objawy tego, że rozwija się nieprawidłowo? Do gabinetu logopedy coraz częściej trafiają małe dzieci – i bardzo dobrze, bo wczesna interwencja lub pomoc logopedy często skutkuje szybkimi i wymiernymi efektami. 

Komunikacja jest podstawowym prawem oraz potrzebą każdego człowieka. Warto o tym pamiętać, kiedy otaczamy naszą opieką dzieci, które nie mówią po polsku. Ważne jest to szczególnie teraz, gdy w związku z agresją Rosji na Ukrainę, do Polski przybywa coraz więcej uchodźców. 

W swoim otoczeniu znajduję wspaniałe mamy i tatusiów mocno zaangażowanych w rozwój swoich dzieci. Zaangażowanie to jest w moich obserwacjach coraz bardziej widoczne, nie tylko z powodu świadomego rodzicielstwa (od 90-tych lat mamy rozkwit publikacji z pogranicza pedagogiki i psychologii dziecka) ale niejako mody na odpowiedzialne rodzicielstwo. Jeśli faktycznie moja intuicja jest słuszna, to bardzo lubię tę modę! Gdy porównuję wychowywanie dziecka w latach 80-90-tych i dzisiaj, widzę że zaangażowane, empatyczne rodzicielstwo staje się jednym z poważniejszych wyzwań. Współcześni rodzice niejednokrotnie nie mogą liczyć na wsparcie rodziny czy przyjaciół, a media, zamiast dostarczać rzetelnych informacji, mam wrażenie, wprowadzają chaos.

Czy często do Waszych gabinetów trafiają zaniepokojeni rodzice, bo ich dwulatek nie mówi? DO mnie trafiają dosyć często. Świadomi rodzice mogą podejrzewać opóźnienie mowy, gdy ich półtoraroczne dziecko nie wymawia żadnego ze słów. Zwykło się przyjmować, że pomiędzy 12 a 18-tym miesiącem życia powinny pojawić się u dziecka pierwsze słowa. Tymczasem rozwój mowy u każdego człowieka wygląda zgoła inaczej. Oczywiście bierzmy pod uwagę indywidualne cechy poszczególnych osób, czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Dwulatek może mieć „słownik” od kilku słów do dwóch tysięcy słów, ale nie musi go używać. Może być tak, że do komunikacji wystarczają mu swoiste dźwięki mowy, gesty. Rodzice zaczynają się martwić, bo oni to swoje dziecię rozumieją, ale inni dorośli już nie bardzo. Jeśli wykluczymy wadę słuchu, chorobę umysłową, zaburzenia pracy mózgu, dysfunkcje ruchowe, zaburzenia psychiczne lub uszkodzenia obwodowego narządu mowy, to możemy podejrzewać ORM. Tutaj kluczową jest znajomość tzw. Rozwojówki, bo przecież musimy się do czegoś odnieść. Znajomość norm rozwojowych jest elementem niezbędnym, ale dodam od siebie, że do każdego dziecka musimy podejść indywidualnie.